Biên giới lãnh thổ

Trong hai ngày 10-11/6/2025, tại Penang, Malaysia, đã diễn ra loạt Hội nghị Quan chức cao cấp (SOM) trong khuôn khổ ASEAN, ASEAN+3, Cấp cao Đông Á (EAS) và Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), với sự tham dự của đại biểu đến từ 10 nước ASEAN và 17 đối tác. Được sự ủy quyền của Lãnh đạo Bộ Ngoại giao, Đại sứ Trần Đức Bình, Vụ trưởng Vụ ASEAN đã dẫn đầu đoàn Việt Nam tham dự các cuộc họp.

Đại biểu các nước ASEAN tham dự Hội nghị.

Các nước chúc mừng Chủ tịch Malaysia về thành công và các kết quả quan trọng đạt được tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 46 và các Hội nghị Cấp cao liên quan được tổ chức tháng 5 vừa qua tại Kuala Lumpur, khẳng định vai trò trung tâm của ASEAN trong định hình hợp tác ở khu vực. Các nước đánh giá cao định hướng “tự cường, năng động, sáng tạo và lấy người dân làm trung tâm” của Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045, coi đây là kim chỉ nam không chỉ cho các chiến lược hợp tác của ASEAN và giữa ASEAN với đối tác, mở ra những hướng đi cho hợp tác nội khối và với các đối tác. Các nước ASEAN đã tích cực bàn công tác chuẩn bị cho việc kết nạp Timor-Leste là thành viên thứ 11 của ASEAN vào tháng 10/2025, khẩn trương hoàn tất thủ tục tham gia Hiến chương ASEAN và xây dựng lộ trình tham gia các văn kiện pháp lý khác trên ba trụ cột chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội, hỗ trợ Timor-Leste khai thác hiệu quả lợi ích từ tiến trình hội nhập.

Báo cáo của Ban Thư ký ASEAN cho thấy hợp tác tại các cơ chế tiếp tục tiến triển tích cực. Trong khuôn khổ ASEAN+3, hơn 60% dòng hành động trong Kế hoạch Công tác giai đoạn 2023-2027 đã và đang được triển khai, trải rộng từ thương mại, đầu tư, doanh nghiệp vừa và nhỏ, đến du lịch, kết nối chuỗi cung ứng. Kế hoạch Hành động EAS giai đoạn 2024-2028 bước đầu đạt kết quả đáng ghi nhận trong các lĩnh vực như khí hậu, môi trường, năng lượng, y tế, kết nối và hàng hải. Các cơ chế trực thuộc ARF bám sát kế hoạch công tác đề ra, triển khai nhiều hoạt động thiết thực về an ninh hàng hải, quản lý và giảm nhẹ thiên tai, ứng phó tội phạm xuyên quốc gia, phòng chống khủng bố...

Các nước đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì đối thoại thiện chí, thu hẹp khác biệt và thúc đẩy điểm đồng, củng cố lòng tin chiến lược. Trong bối cảnh khu vực và thế giới nhiều biến động, các nước khẳng định vai trò của hợp tác đa phương dựa trên tin cậy và tôn trọng lẫn nhau, cam kết ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN, triển khai các chương trình hợp tác cụ thể, thực chất, đóng góp cho hòa bình, ổn định và phát triển bền vững. Các định hướng “bao trùm” và “bền vững” trong chủ đề năm Chủ tịch ASEAN 2025 của Malaysia cần được tiếp tục thể hiện xuyên suốt và là động lực dẫn dắt các tiến trình hợp tác ở khu vực.

Các cuộc họp đã trao đổi thẳng thắn về nhiều vấn đề quốc tế và khu vực như Biển Đông, Myanmar, Bán đảo Triều Tiên, Trung Đông, xung đột tại Ukraine…, nhấn mạnh giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982, ủng hộ lập trường nguyên tắc của ASEAN trong vấn đề Biển Đông, ủng hộ vai trò của ASEAN, nỗ lực của Chủ tịch ASEAN và Đặc phái viên trong triển khai Đồng thuận 5 điểm về Myanmar, phát huy hiệu quả các cơ chế tham vấn, hỗ trợ Myanmar vượt qua khủng hoảng, và tiến hành các hoạt động cứu trợ sau hậu quả nặng nề của trận động đất ngày 28/3 vừa qua. 

Các nước cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đẩy mạnh hợp tác ứng phó các thách thức phi truyền thống như biến đổi khí hậu, an ninh mạng, già hóa dân số và tội phạm xuyên quốc gia, đồng thời khai thác các lĩnh vực mới nổi như kinh tế số, chuyển đổi xanh, năng lượng sạch, an ninh lương thực, trí tuệ nhân tạo và các công nghệ mới nổi khác.  Các nước nhất trí thúc đẩy các khuôn khổ hợp tác như Hiệp định khung kinh tế số, Mạng lưới điện ASEAN, nâng cấp Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN-Trung Quốc 3.0, Quỹ dự trữ gạo khẩn cấp ASEAN+3, hệ sinh thái xe điện, kết nối thanh toán xuyên biên giới… 

Phát biểu tại các phiên họp, Đại sứ Trần Đức Bình nhấn mạnh các cơ chế ASEAN+3, EAS, ARF vượt qua thử thách của thời gian, chứng minh tính bền vững và năng lực thích ứng trong các giai đoạn khó khăn như khủng hoảng tài chính năm 1997 hay dịch bệnh COVID-19. Trước những thách thức ngày càng gia tăng trong môi trường địa chính trị và địa kinh tế, Đại sứ đề nghị tập trung vào các động lực tăng trưởng mới như chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, nông nghiệp thông minh, năng lượng tái tạo và hài hòa quy định dữ liệu xuyên biên giới, đồng thời tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, thúc đẩy đầu tư kết nối hạ tầng và tài chính bền vững.

Trao đổi các vấn đề quốc tế và khu vực, Đại sứ Trần Đức Bình chia sẻ lập trường nguyên tắc của ASEAN, đề cao vai trò của luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982, khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông, nhấn mạnh nguyên tắc tự kiềm chế, không có các hành động làm phức tạp tình hình, phấn đấu sớm đạt Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu lực, thực chất và phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982, đồng thời tiếp tục triển khai đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), góp phần tạo môi trường thuận lợi cho đàm phán COC. Đại sứ khẳng định ủng hộ nỗ lực hỗ trợ Myanmar tìm kiếm giải pháp khả thi và bền vững phù hợp với Đồng thuận 5 điểm, đề nghị các bên liên quan tại Myanmar mở rộng và gia hạn lệnh ngừng bắn trên toàn quốc nhằm tạo thuận lợi cho việc triển khai các hoạt động hỗ trợ nhân đạo.

Dịp này, Đại sứ Trần Đức Bình đã có các cuộc tiếp xúc với Trưởng đoàn một số nước ASEAN và đối tác để trao đổi các vấn đề cùng quan tâm./.