Biên giới lãnh thổ

1. Hoạt động của Lãnh đạo cấp cao Việt Nam

- Ngày 12/7, Phó Thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh đã có chuyến thăm Trung Quốc và cùng với Ủy viên Quốc vụ, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đồng chủ trì phiên họp lần thứ 14 Ủy ban chỉ đạo hợp tác song phương Việt Nam - Trung Quốc. Phát biểu tại phiên họp, Phó Thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh nhấn mạnh hai bên cần nỗ lực kiểm soát tốt bất đồng, không có hành động làm phức tạp tình hình, mở rộng tranh chấp; tôn trọng quyền và lợi ích chính đáng của nhau phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982, cùng nhau duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông. Hai bên nhất trí tiếp tục tuân thủ nghiêm túc nhận thức chung của Lãnh đạo cấp cao về việc duy trì hòa bình, ổn định trên biển, trong đó có Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam - Trung Quốc; thúc đẩy hiệu quả các cơ chế đàm phán đạt tiến triển thực chất; đẩy nhanh đàm phán Hiệp định mới về hợp tác nghề cá trong Vịnh Bắc Bộ; sớm ký kết Thỏa thuận hợp tác về tìm kiếm cứu nạn trên biển và Thỏa thuận thiết lập đường dây nóng về các vụ việc phát sinh đột xuất của hoạt động nghề cá trên biển.^[1]

- Ngày 13/7/2022, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã điện đàm với tân Bộ trưởng Ngoại giao Hàn Quốc Park Jin. Về tình hình quốc tế và khu vực, hai bên nhất trí tiếp tục hợp tác chặt chẽ, ủng hộ lẫn nhau trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế và khu vực mà hai bên cùng quan tâm như Liên hợp quốc, ASEAN - Hàn Quốc, Mê Công – Hàn Quốc; phối hợp cùng Việt Nam triển khai thành công vai trò nước điều phối quan hệ ASEAN – Hàn Quốc (2021-2024); duy trì hoà bình, ổn định, an ninh, an toàn, hợp tác và phát triển ở khu vực Biển Đông, tiếp tục ủng hộ việc xây dựng COC thực chất, hiệu quả, tôn trọng lợi ích của các bên liên quan trên Biển Đông phù hợp với luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS 1982.[2]

2. Phát biểu của Lãnh đạo một số quốc gia nhân kỷ niệm 6 năm Phán quyết Biển Đông của Tòa Trọng tài (12/7/2016 – 12/7/2022)

- Ngoại trưởng Philippines Enrique Manalo khẳng định lại giá trị của Phán quyết và UNCLOS 1982; nhấn mạnh Phán quyết và UNCLOS 1982 là những nền tảng quan trọng trong chính sách và hành động của Philippines ở Biển Tây Philippines (Biển Đông); phản đối mạnh mẽ mọi nỗ lực làm suy giảm Phán quyết hoặc thậm chí xoá bỏ Phán quyết khỏi lịch sử tư pháp quốc tế, thực tiễn pháp lý quốc tế hoặc ký ức nhân loại; hoan nghênh danh sách ngày càng nhiều các quốc gia ủng hộ Phán quyết; cho biết trong hiện tại và tương lai, Philippines cần và mong muốn một Biển Đông hoà bình.^[3]

- Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho rằng Phán quyết và Báo cáo “Các giới hạn của các vùng biển, số 150” đã bác bỏ các yêu sách trên biển thái quá và không có cơ sở pháp lý của Trung Quốc; cảnh báo một cuộc tấn công vũ trang nhằm vào các lực lượng vũ trang, tàu hoặc máy bay công vụ của Philippines ở Biển Đông sẽ kích hoạt Hiệp ước Phòng thủ chung Mỹ - Philippines (MDT); kêu gọi Trung Quốc tuân thủ luật pháp quốc tế, chấm dứt “hành vi khiêu khích” ở Biển Đông.^[4]

- Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Hayashi Yoshimasa cho rằng việc Trung Quốc tuyên bố không chấp nhận Phán quyết đã đi ngược lại nguyên tắc giải quyết hòa bình các tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS 1982, làm suy yếu các giá trị cốt lõi của cộng đồng quốc tế về quyền lợi pháp lý; đánh giá cao việc Chính phủ Philippines tuân thủ nhất quán Phán quyết và thể hiện cam kết giải quyết hòa bình các tranh chấp ở Biển Đông; khẳng định Nhật Bản sẽ tiếp tục phối hợp với ASEAN và các bên liên quan duy trì, củng cố trật tự trên biển dựa trên luật lệ và hiện thực hóa khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở.^[5]

- Đại sứ quán Canada tại Philippines khẳng định Phán quyết mang tính ràng buộc đối với hai bên đương sự Trung Quốc và Philippines; bày tỏ lo ngại trước việc Trung Quốc không tuân thủ Phán quyết và tiếp diễn các hành vi cưỡng chế ở Biển Đông và Biển Hoa Đông; cho biết Canada sẽ tiếp tục hợp tác cùng các đồng minh và đối tác để duy trì một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do, rộng mở và bao trùm; ủng hộ các nỗ lực hiện nay của ASEAN và Trung Quốc trong xây dựng COC ở Biển Đông; khuyến khích sự minh bạch trong đàm phán COC; nhấn mạnh COC không nên làm phương hại đến quyền và lợi ích của bên thứ ba, phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm Phán quyết của Toà Trọng tài về Biển Đông 2016.^[6]

3. Hải quân Mỹ tiến hành hoạt động tự do hàng hải ở Biển Đông

Ngày 13/7, Hạm đội 7 Hải quân Mỹ thông báo tàu USS Benfold thực hiện hoạt động tự do hàng hải (FONOP) gần khu vực quần đảo Hoàng Sa; khẳng định các yêu sách trên biển phi pháp và quá mức ở Biển Đông đe dọa nghiêm trọng trật tự trên biển, bao gồm quyền tự do hàng hải, hàng không, thương mại tự do và không bị cản trở, tự do về cơ hội kinh tế cho các quốc gia ven Biển Đông.[7] Ngày 16/7, tàu USS Benfold tiếp tục thực hiện FONOP gần khu vực quần đảo Trường Sa.[8]

[1] Báo quốc tế (12/7), https://baoquocte.vn/phien-hop-lan-thu-14-uy-ban-chi-dao-hop-tac-song-phuong-viet-nam-trung-quoc-190640.html?zarsrc=30&utm_source=zalo&utm_medium=zalo&utm_campaign=zalo&fbclid=IwAR3qXPNr3jVVw17EXNxgfT4r2CvZhqol44cgA6Lb8j7sPkz8L-OMulEtvP0

[2] Báo Điện tử Chính phủ (13/7), https://baochinhphu.vn/nang-kim-ngach-thuong-mai-viet-nam-han-quoc-len-100-ty-usd-vao-nam-2023-102220713195103045.htm

[3] Bộ Ngoại giao Philippines (12/7), https://dfa.gov.ph/dfa-news/statements-and-advisoriesupdate/30865-statement-of-foreign-affairs-secretary-enrique-a-manalo-on-the-6th-anniversary-of-the-award-on-the-south-china-sea-arbitration?fbclid=IwAR2pSWpx5FQVidmsawWPWrEgnDOlycahiVkBBfl-oA6iYXHQ7nbUO-U2WZI

[4] Bộ Ngoại giao Mỹ (11/7), https://www.state.gov/sixth-anniversary-of-the-philippines-china-south-china-sea-arbitral-tribunal-ruling/

[5] Bộ Ngoại giao Nhật Bản (12/7), https://www.mofa.go.jp/press/release/press1e_000307.html

[6] Đại sứ quán Canada tại Philippines (12/7), Canada expresses concern on China’s ‘coercive activities’ in South China Sea – Manila Bulletin (mb.com.ph)

[7] USNI News (13/7), https://news.usni.org/2022/07/13/u-s-destroyer-performs-south-china-sea-fonop-china-says-it-expelled-warship

[8] The Japan Times (16/7), https://www.japantimes.co.jp/news/2022/07/16/asia-pacific/us-navy-benfold-south-china-sea/