Biên giới lãnh thổ

1. Các hoạt động và phát biểu của Mỹ liên quan đến vấn đề Biển Đông

- Ngày 27/7, phát biểu tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế Singapore nhân chuyến thăm Singapore, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin cho rằng Mỹ đang nỗ lực nâng cao nhận thức và năng lực hàng hải của các quốc gia trong khu vực và hỗ trợ các nước trong việc bảo vệ chủ quyền và các quyền hợp pháp của mình; nhấn mạnh các yêu sách của Trung Quốc đối với phần lớn Biển Đông không có cơ sở luật pháp quốc tế; cam kết tiếp tục hỗ trợ các quốc gia ven Biển Đông duy trì các quyền theo luật pháp quốc tế cũng như thực hiện các nghĩa vụ theo Điều ước quốc tế đã ký với Nhật Bản liên quan đến quần đảo Điếu Ngư (Senkaku) và với Philippines trong vấn đề Biển Đông.[1]

- Ngày 28/7, Đô đốc Hải quân Mỹ Michael Gilday nhấn mạnh Mỹ hoàn toàn ủng hộ luật pháp và tập quán quốc tế trong việc điều chỉnh phạm vi các vùng biển; nhấn mạnh tầm quan trọng của việc củng cố một khuôn khổ quốc tế dựa trên luật lệ, bao gồm UNCLOS 1982; khẳng định Mỹ nỗ lực duy trì sự hiện diện đáng kể ở Biển Đông và các khu vực ở Tây Thái Bình Dương.[2]

- Ngày 29/7, Đô đốc Karl L. Schultz, Tư lệnh Tuần duyên Mỹ cho biết Mỹ đang hỗ trợ Việt Nam trong việc nâng cao năng lực cảnh sát biển; nhấn mạnh Việt Nam là đối tác quan trọng của Mỹ ở Đông Nam Á, mong rằng các tàu tuần tra được Mỹ chuyển giao cho Việt Nam sẽ góp phần thúc đẩy trật tự quốc tế dựa trên luật lệ tại khu vực.[3]

2. Hải quân Anh và Singapore tập trận tại Biển Đông

Ngày 26/7, nhóm tàu quân sự của Anh, dẫn đầu bởi tàu sân bay HMS Queen Elizabeth cùng Hải quân Cộng hòa Singapore (RSN) triển khai diễn tập quân sự tại vùng biển quốc tế phía Nam Biển Đông.[4]

3. Pháp ban hành Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Pháp

Ngày 26/7, Chính phủ Pháp đăng tải cập nhật Bản tóm tắt Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Pháp[5], bao gồm:

- Tổng thống Pháp Macron khẳng định mong muốn duy trì một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương rộng mở và bao trùm, nơi các quốc gia tôn trọng chủ quyền của nhau; nhấn mạnh tầm quan trọng của tự do hàng hải và hàng không, trên cơ sở UNCLOS 1982.

- Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là nhằm (i) đề cao việc bảo đảm thượng tôn pháp luật và Luật Biển, phản đối mọi hành vi cố ý làm trái, đơn phương thay đổi các cơ chế hiện có hoặc thách thức luật pháp quốc tế thông qua sử dụng vũ lực; (ii) chia sẻ mục tiêu hành động vì một trật tự quốc tế đa phương dựa trên cơ sở thượng tôn pháp luật với các đối tác chính của Pháp ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, bao gồm Ấn Độ, Australia, Nhật Bản và ASEAN, trong bối cảnh khu vực là nơi cạnh tranh chiến lược gay gắt nhất giữa Mỹ và Trung Quốc; (iii) đặt ưu tiên cho việc bảo đảm tuân thủ luật pháp quốc tế và tự do hàng hải thông qua triển khai các nguồn lực không quân, hải quân từ đất liền và các vùng lãnh thổ của Pháp và các chuyến hải trình đi qua Biển Đông; tăng cường năng lực tương tác với các lực lượng vũ trang của các đối tác chính trong khu vực, đặc biệt là Ấn Độ, Australia, Nhật Bản và Mỹ.

4. Đức điều tàu chiến tới Biển Đông

Ngày 30/7, Hải quân Đức thông báo tàu khu trục Bayern lớp Brandenburg thực hiện chuyến hải trình dài 6 tháng (từ 2/8), qua Địa Trung Hải, kênh đào Suez, Ấn Độ Dương, Australia và Đông Á; trên hàng trình, tàu này có kế hoạch diễn tập chung với Hải quân các nước Australia, Singapore, Nhật Bản và Mỹ; khẳng định việc đưa tàu Bayern tới Biển Đông là nhằm cụ thể hóa Hướng dẫn Chính sách đối với khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương năm 2020 của chính quyền Thủ tướng Merkel.[6]

5. Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 54 (AMM-54)

Ngày 2/8, tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 54, trước các diễn biến phức tạp ở Biển Đông thời gian qua, các Bộ trưởng tái khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, an ninh, ổn định, an toàn và tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông, bày tỏ quan ngại về tình trạng bồi đắp và các sự việc nghiêm trọng, trong đó có vấn đề gây tổn hại đến môi trường biển; khẳng định lập trường nhất quán chung của ASEAN về giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS 1982, kêu gọi kiềm chế, không quân sự hóa, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực; tái khẳng định tầm quan trọng của việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC, hoan nghênh việc nối lại đàm phán COC giữa ASEAN và Trung Quốc, nhấn mạnh sự cần thiết duy trì môi trường thuận lợi cho đàm phán COC và tiếp tục nỗ lực hướng tới bộ COC hiệu quả, thực chất, phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS 1982.[7]

6. Một số hoạt động của Lãnh đạo cấp cao Việt Nam

- Ngày 29/7, Bộ trưởng Quốc phòng Phan Văn Giang tiếp và hội đàm với Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin. Hai Bộ trưởng chia sẻ quan điểm về tầm quan trọng của việc tôn trọng các quyền và lợi ích hợp pháp của các quốc gia ven biển, giải quyết hòa bình các tranh chấp cũng như duy trì môi trường hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, trật tự và tự do hàng không, hàng hải tại các vùng biển và đại dương theo quy định của luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982; thống nhất tiếp tục thúc đẩy hợp tác theo các nội dung trong Bản Ghi nhớ về thúc đẩy hợp tác quốc phòng ký năm 2011 và Tuyên bố về Tầm nhìn chung về quan hệ quốc phòng ký năm 2015, trong đó một trong những nội dung ưu tiên là nâng cao năng lực thực thi pháp luật của các lực lượng thực thi pháp luật trên biển[8].

- Ngày 29/7, trong buổi tiếp Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao kết quả hội đàm giữa Bộ trưởng Quốc phòng hai nước Việt Nam - Mỹ và các kết quả hợp tác quốc phòng đã đạt được trên các lĩnh vực, trong đó có hợp tác nâng cao năng lực an ninh hàng hải. Hai bên đã thảo luận một số vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm, trong đó có tầm quan trọng của việc bảo đảm hòa bình, tự do, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không ở Biển Đông, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982, góp phần duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển trong khu vực và trên thế giới[9].

[1] Bộ Quốc phòng Mỹ, 27/7

[2] South China Morning Post, 28/7

[3] Bộ Ngoại giao Mỹ, 29/7

[4] Trang thông tin Chính phủ Anh, 26/7

[5] Bộ Ngoại giao Pháp, 26/7

[6] Naval News, 30/7

[7] Báo Quân đội Nhân dân, 2/8

[8] Baochinhphu.vn, 29/7

[9] Baochinhphu.vn, 29/7