Thương mại biên giới Việt Nam - Lào: Còn nhiều dư địa thuận lợi cho tăng trưởng

13/12/2024 17:08

Hà Bảo Trâm

Viện Nghiên cứu chiến lược, Học viện Ngoại giao

 

Trên đà phát triển của mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào, bức tranh thương mại song phương nói chung và thương mại biên giới nói riêng thời gian gần đây có nhiều điểm sáng, góp phần cụ thể hoá, hiện thực hoá nội hàm của mối quan hệ đặc biệt giữa hai nước.

Với những kết quả tích cực đã đạt được cùng với dư địa hợp tác rộng mở giữa hai nước, thương mại biên giới được kỳ vọng sẽ tiếp tục đóng vai trò then chốt, giúp đưa thương mại song phương Việt Nam - Lào bứt tốc mạnh mẽ trong thời gian tới.

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên và Bộ trưởng Bộ Công Thương Lào Malaithong Kommasith chứng kiến lễ ký Hiệp định Thương mại Việt Nam-Lào mới, ngày 8/4/2024. (Ảnh: Chu Văn)

Cơ hội thúc đẩy hợp tác thương mại biên giới

Trước hết, sự gần gũi về địa lý và tương đồng về văn hoá giữa Việt Nam - Lào là nhân tố quan trọng thúc đẩy thương mại biên giới phát triển. Hai nước có chung hơn 2.300 km đường biên giới, đi qua địa giới hành chính của 10 tỉnh, thành phố mỗi bên, tạo nên ưu thế, sự thuận tiện lớn về giao thông và liên kết chiến lược trên tuyến hành lang Đông - Tây. Biên giới hai nước hiện có 9 cửa khẩu quốc tế, 6 cửa khẩu chính, 18 cửa khẩu phụ cùng 27 lối mở và 9 khu kinh tế cửa khẩu. Bên cạnh đó, miền Trung Lào còn là cửa ngõ tiềm năng để mở rộng thị trường tiêu thụ hàng hoá của Việt Nam tới khu vực 17 tỉnh Đông Bắc Thái Lan rộng lớn, nơi sinh sống của đông đảo bà con Việt kiều. Với cơ sở hạ tầng giao thông như tuyến cao tốc Viêng Chăn - Văng Viêng và đường sắt cao tốc Lào - Trung đang ngày càng phát huy hiệu quả trong vận tải hàng hoá, giúp giảm đáng kể thời gian và chi phí vận chuyển, thương mại qua biên giới có điều kiện hết sức thuận lợi để lan toả lên phía Bắc Lào.

Thứ hai, Việt Nam và Lào đã tích cực phối hợp trong xây dựng, tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho các hoạt động thương mại song phương nói chung và thương mại biên giới nói riêng. Bên cạnh việc hưởng những ưu đãi với tư cách là thành viên của Hiệp định Thương mại hàng hoá ASEAN (ATIGA), Hiệp định xúc tiến và tạo thuận lợi thương mại CLV-DTA, Việt Nam và Lào còn dành cho nhau những ưu đãi cao hơn về thuế, phí hàng hoá thông qua Hiệp định Thương mại biên giới Việt Nam - Lào (được ký kết năm 2015) và mới đây nhất là Hiệp định Thương mại song phương Việt Nam - Lào (ký kết vào tháng 4/2024). Các văn kiện pháp lý này đóng vai trò quan trọng, là xung lực mới góp phần thúc đẩy thương mại hai nước nói chung và thương mại biên giới nói riêng tăng trưởng mạnh mẽ trong thời gian qua.

Thứ ba, Chính phủ Việt Nam - Lào luôn dành ưu tiên thúc đẩy quan hệ thương mại tương xứng với quan hệ chính trị hai nước. Lãnh đạo cấp cao hai nước trong các chuyến thăm gần đây luôn khẳng định mục tiêu đưa kim ngạch hai chiều Việt Nam - Lào đạt tăng trưởng ở mức 10-15%/năm. Hội nghị Thương mại Việt - Lào (VIETLAO EXPO) được tổ chức thường niên tại Lào với quy mô lớn, trở thành cầu nối cho hàng trăm doanh nghiệp hai nước tham gia. Bộ Công Thương hai nước cũng thường xuyên tổ chức các chuyến thăm, làm việc và trao đổi kinh nghiệm thực chất nhằm tìm kiếm giải pháp thúc đẩy hơn nữa thương mại song phương, trong đó thương mại biên giới đóng vai trò quan trọng, không thể tách rời.

Thương mại biên giới Việt Nam - Lào: Bức tranh có nhiều điểm sáng

Với những nỗ lực của cả hai nước, thương mại song phương Việt Nam - Lào trong những năm gần đây có nhiều chuyển biến tích cực, cho thấy sự khả quan nhất định trong bối cảnh tình hình kinh tế, thương mại, đầu tư ở khu vực và thế giới tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn. Năm 2020, tổng kim ngạch thương mại hai chiều lần đầu tiên vượt mốc 1 tỷ USD, đạt 1,03 tỷ USD. Con số này liên tục tăng trưởng mạnh mẽ trong các năm tiếp theo, lần lượt là 1,37 tỷ USD vào năm 2021, 1,70 tỷ USD vào năm 2022 và 1,63 tỷ USD trong năm 2023.

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan Việt Nam, chỉ trong 9 tháng đầu năm 2024, Việt Nam tiếp tục duy trì trong nhóm 3 nước cung ứng hàng hoá lớn nhất đối với Lào, với tổng kim ngạch thương mại hai nước đạt 1,5 tỷ USD, tăng 25,5% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, Việt Nam xuất khẩu sang Lào đạt 491,9 triệu USD, tăng 24% so với cùng kỳ 2023 và nhập khẩu từ Lào 1,01 tỷ USD, tăng 26,4% so với cùng kỳ năm 2023. Những con số ấn tượng này có sự đóng góp không nhỏ của các hoạt động thương mại biên giới khi chiếm tới 90% tổng giá trị thương mại hai nước. Với đà tăng mạnh mẽ như trên, nhiều khả năng kim ngạch thương mại hai nước sẽ lần đầu đạt mốc 2 tỷ USD trong năm 2024.

Các mặt hàng chính được Việt Nam nhập khẩu từ Lào bao gồm cao su, gỗ/các sản phẩm từ gỗ, phân bón, rau quả, quặng và khoáng sản. Ở chiều ngược lại, những mặt hàng được xuất khẩu nhiều nhất sang Lào gồm sản phẩm hoá chất, xăng dầu các loại, máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng, các sản phẩm từ sắt thép,…

Khó khăn, thách thức vẫn hiện hữu

Mặc dù hoạt động thương mại biên giới đang ngày càng có những đóng góp quan trọng trong thúc đẩy quan hệ kinh tế giữa Việt Nam và Lào, song cần nhìn nhận quy mô thương mại biên giới vẫn còn khá khiêm tốn để đưa thương mại song phương tăng trưởng vượt bậc. Một số khó khăn, thách thức tiêu biểu có thể kể đến là:

Thứ nhất, quy mô nền kinh tế của Lào so với nhiều nước ở khu vực vẫn còn tương đối khiêm tốn, sức mua và nhu cầu tiêu dùng trong nước còn hạn chế. Ngoài ra, nền sản xuất hàng hoá phục vụ tiêu dùng nội địa vẫn đang trong quá trình phát triển nên chưa đóng góp nhiều cho xuất khẩu, mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là các tài nguyên thô như năng lượng điện, khoáng sản, gỗ nên giá trị xuất khẩu còn khiêm tốn.

Thứ hai, cơ sở hạ tầng khu vực dọc biên giới còn hạn chế, trong đó những vấn đề về giao thông, kết nối về logistics chưa hiệu quả dẫn đến chi phí vận tải còn cao so với các thị trường truyền thống của Lào là Thái Lan và Trung Quốc. Do địa hình đồi núi, việc phát triển các tuyến đường tới cửa khẩu và tuyến đường liên huyện còn chậm và chất lượng chưa cao, chưa đáp ứng được tiềm năng và nhu cầu của hoạt động mua bán, trao đổi hàng hoá tại khu vực biên giới.

Thứ ba, do các khâu trung gian còn cồng kềnh, hàng hoá Việt Nam chưa thâm nhập sâu và vươn tầm mở rộng được hệ thống phân phối, bán buôn bán lẻ tại Lào so với hàng hoá từ Thái Lan và Trung Quốc vốn khá được ưa chuộng từ nhiều năm nay.

Cần đột phá để tăng trưởng mạnh mẽ

Để tạo động lực mạnh mẽ cho hàng hoá, dịch vụ tiếp cận thị trường cũng như tạo sự kết nối phát triển ổn định, bền vững và lâu dài tại các khu vực biên giới hai nước, Chính phủ Việt Nam đã nỗ lực giải quyết những khó khăn, vướng mắc còn tồn tại bằng nhiều giải pháp cụ thể. Trong đó nổi bật là sửa đổi, bổ sung một số quy định về hoạt động thương mại biên giới tại Nghị định số 122/2024/NĐ-CP và ban hành Kế hoạch thực hiện Bản ghi nhớ về phát triển và kết nối hạ tầng thương mại biên giới giữa Việt Nam - Lào (tháng 10/2024). Từ phía Lào, Chính phủ Lào cũng ban hành những chính sách mới trong lĩnh vực thương mại, theo đó, ưu tiên chuyển dịch cơ cấu xuất nhập khẩu hàng hoá với Việt Nam nhằm giảm bớt sự phụ thuộc vào nguồn cung từ Thái Lan, mang đến triển vọng lớn để hàng hoá Việt Nam hiện diện nhiều hơn ở thị trường Lào trong thời gian tới.

Trên cơ sở các yếu tố thuận lợi đã nêu, có thể thấy thương mại biên giới Việt Nam và Lào còn rất nhiều dư địa phát triển. Tuy nhiên, để đưa quan hệ thương mại vươn tầm mạnh mẽ, tương xứng với quan hệ chính trị hai nước, thương mại biên giới phải đóng vai trò đột phá, thúc đẩy thương mại song phương nói chung phát triển ổn định, bền vững theo mục tiêu Lãnh đạo cấp cao hai nước đã đề ra. Các cơ quan chức năng của hai nước cần nghiên cứu một số định hướng lớn về hợp tác phát triển thương mại biên giới Việt Nam - Lào như tập trung rà soát, nghiên cứu, đề xuất các cơ chế tạo thuận lợi cho các mặt hàng là thế mạnh trong thương mại hai nước; giải quyết dứt điểm các vấn đề vướng mắc, khó khăn trong quá trình thực hiện Hiệp định Thương mại biên giới Việt Nam - Lào nhằm tạo thuận lợi cho hàng hoá nước này lưu thông tại thị trường nước kia; nâng cao phát triển nguồn nhân lực; thúc đẩy triển khai xây dựng, nâng cấp các kết nối hạ tầng giao thông; phối hợp giảm thiểu, ngăn chặn hiệu quả nạn buôn lậu, gian lận thương mại./.

Cùng chuyên mục
Xin ý kiến Ban Bí thư về Đề án xây dựng cơ chế, chính sách Khu kinh tế Vân Đồn
Xin ý kiến Ban Bí thư về Đề án xây dựng cơ chế, chính sách Khu kinh tế Vân Đồn

Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh đã thống nhất trình xin ý kiến Ban Bí thư về Đề án xây dựng cơ chế, chính...

Lễ hội cầu ngư: Phát huy giá trị văn hóa gắn với phát triển kinh tế biển
Lễ hội cầu ngư: Phát huy giá trị văn hóa gắn với phát triển kinh tế biển

Sáng 17/2, Lễ hội cầu ngư đã diễn ra tại xã Ngọc Bích, huyện Diễn Châu, Nghệ An và quận Thanh Khê, thành phố Đà...

Đồng Nai: Cảng biển lớn nhất Phước An đón chuyến tàu đầu tiên
Đồng Nai: Cảng biển lớn nhất Phước An đón chuyến tàu đầu tiên

Đồng Nai: Cảng biển lớn nhất Phước An đón chuyến tàu đầu tiên

Khởi công đóng mới tàu tuần tra cao tốc TT-400 của Cảnh sát biển Việt Nam
Khởi công đóng mới tàu tuần tra cao tốc TT-400 của Cảnh sát biển Việt Nam

Khởi công đóng mới tàu tuần tra cao tốc TT-400 của Cảnh sát biển Việt Nam

Miền Trung: Ngư dân rộn ràng vươn khơi đánh bắt đầu năm
Miền Trung: Ngư dân rộn ràng vươn khơi đánh bắt đầu năm

Miền Trung: Ngư dân rộn ràng vươn khơi đánh bắt đầu năm

Nâng cao hiệu quả công tác truyền thông về biên giới, biển đảo
Nâng cao hiệu quả công tác truyền thông về biên giới, biển đảo

Nâng cao hiệu quả công tác truyền thông về biên giới, biển đảo

Thanh niên biên phòng chung sức đưa con chữ đến với trẻ vùng cao
Thanh niên biên phòng chung sức đưa con chữ đến với trẻ vùng cao

Thanh niên biên phòng chung sức đưa con chữ đến với trẻ vùng cao

Chung sức, đồng lòng xây dựng Lý Sơn thành trung tâm du lịch biển, đảo
Chung sức, đồng lòng xây dựng Lý Sơn thành trung tâm du lịch biển, đảo

Chung sức, đồng lòng xây dựng Lý Sơn thành trung tâm du lịch biển, đảo

Khắc phục 'thẻ vàng' IUU: Không bỏ lọt hành vi vi phạm khai thác
Khắc phục 'thẻ vàng' IUU: Không bỏ lọt hành vi vi phạm khai thác

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn vừa có văn bản gửi UBND các tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương ven biển về việc...

Cho ý kiến về chủ trương đầu tư tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng
Cho ý kiến về chủ trương đầu tư tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng

Chiều 10/2, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về chủ trương đầu tư Dự án tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng...

Tàu 09 của Hải quân nhân dân Việt Nam tham gia diễn tập Komodo 2025
Tàu 09 của Hải quân nhân dân Việt Nam tham gia diễn tập Komodo 2025

Tàu 09, Lữ đoàn 171, Vùng 2 Hải quân đã lên đường tham gia Diễn tập Hải quân đa phương Komodo năm 2025 (MNEK-5) tại...

Sĩ quan Cảnh sát biển Việt Nam sang làm việc tại Trung tâm chia sẻ thông tin an ninh hàng hải (IFC), Hải quân Singapore
Sĩ quan Cảnh sát biển Việt Nam sang làm việc tại Trung tâm chia sẻ thông tin an ninh hàng hải (IFC), Hải quân Singapore

Sáng 11/2, Cảnh sát biển Việt Nam tổ chức gặp mặt, giao nhiệm vụ cho Thiếu tá Trần Nam Phương trước khi sang làm việc...

Bạch Long Vĩ - Biểu tượng trường tồn của chủ quyền biển đảo Việt Nam
Bạch Long Vĩ - Biểu tượng trường tồn của chủ quyền biển đảo Việt Nam

Với vẻ đẹp hoang sơ và ý nghĩa lịch sử, huyện đảo Bạch Long Vĩ, Hải Phòng không chỉ là nơi cư ngụ của ngư...

Ngư dân thủ phủ nghề cá vươn khơi đầu năm
Ngư dân thủ phủ nghề cá vươn khơi đầu năm

18 tàu cá xa bờ đầu tiên ở xã Tam Quang - thủ phủ nghề cá tỉnh Quảng Nam chính thức bước vào vụ làm...

Mô hình kết nghĩa tăng cường đoàn kết, hợp tác biên giới Việt Nam-Trung Quốc
Mô hình kết nghĩa tăng cường đoàn kết, hợp tác biên giới Việt Nam-Trung Quốc

Ngày 7/2, tại tỉnh Lạng Sơn đã diễn ra Hội nghị sơ kết kết nghĩa cụm dân cư hai bên biên giới giữa thị trấn...

Tin đọc nhiều
Trả lời phỏng vấn của Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Hùng Việt về kết quả Hội nghị hẹp các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN
Công an tỉnh Bô Ly Khăm Xay (Lào) chúc Tết Bộ đội Biên phòng tỉnh Nghệ An
Sĩ quan Cảnh sát biển Việt Nam sang làm việc tại Trung tâm chia sẻ thông tin an ninh hàng hải (IFC), Hải quân Singapore
Quản lý và khai thác, sử dụng hiệu quả tài nguyên vùng bờ, góp phần đưa Việt Nam trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển
Xây dựng Lào Cai thành Trung tâm kết nối giao thương kinh tế giữa Việt Nam, các nước ASEAN với vùng Tây Nam - Trung Quốc
Nâng cao hiệu quả công tác truyền thông về biên giới, biển đảo
Kỳ vọng đột phá trong hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư Việt Nam-Lào
Tăng cường công tác đối ngoại biên phòng, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới
Hợp tác thúc đẩy thương mại qua biên giới
Khởi công đóng mới tàu tuần tra cao tốc TT-400 của Cảnh sát biển Việt Nam
Tăng cường công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp
Đoàn đại biểu tỉnh Hủa Phăn (CHDCND Lào) thăm, chúc Tết tỉnh Quảng Ninh
Củng cố niềm tin và động lực cho hợp tác ASEAN-Trung Quốc
Vùng 5 Hải quân: Tiếp tục đẩy mạnh công tác phối hợp tuyên truyền biển, đảo
Xin ý kiến Ban Bí thư về Đề án xây dựng cơ chế, chính sách Khu kinh tế Vân Đồn
Tăng cường hợp tác giữa Điện Biên với 3 tỉnh Bắc Lào
Tây Ninh - Campuchia thắt chặt tình hữu nghị
Mô hình kết nghĩa tăng cường đoàn kết, hợp tác biên giới Việt Nam-Trung Quốc
Phối hợp xây dựng hiệu quả các Đài hữu nghị Việt Nam – Campuchia tại Vương quốc Campuchia
Ban hành bộ chỉ tiêu thống kê quốc gia về biển và hải đảo
Thủ tướng Việt Nam-Lào đồng chủ trì Kỳ họp Ủy ban liên Chính phủ hai nước
Tết sớm cùng quân và dân huyện đảo Bạch Long Vĩ
'Lá chắn thép' nơi vùng biển Tây Nam của Tổ quốc
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm, tặng quà, chúc Tết cán bộ, chiến sĩ và nhân dân khu vực biên giới tỉnh Đắk Lắk
Ủy ban Thủy đạc Việt Nam tổng kết công tác thủy đạc giai đoạn 2015-2024
Trao đổi sâu rộng về các lĩnh vực hợp tác trong quan hệ Việt Nam - Lào
Thanh niên biên phòng chung sức đưa con chữ đến với trẻ vùng cao
Xây dựng Khu kinh tế cửa khẩu Bắc Phong Sinh trở thành khu kinh tế cửa khẩu năng động, thông minh
Biên phòng Cửa khẩu cảng Đà Nẵng thực hiện tốt công tác biên phòng năm 2024