Biên giới lãnh thổ

Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), hiện nay quy mô trao đổi hàng hóa qua các cửa khẩu Việt Nam-Trung Quốc ngày càng lớn và có giá trị kinh tế cao. Trong đó, mặt hàng nông, lâm, thủy sản có khối lượng lớn gồm: Cao-su và các sản phẩm từ cao-su, sắn lát, tinh bột sắn, thóc, gạo, đường, trái cây tươi, thủy sản, gỗ ván bóc...

Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, xuất khẩu nông sản qua cửa khẩu gặp nhiều thách thức từ các quy định mới của thị trường Trung Quốc, đòi hỏi có giải pháp hiệu quả cập nhật thông tin và đổi mới hoạt động sản xuất, kiểm dịch, thông quan hàng hóa.

Gia tăng kiểm soát chất lượng

Theo Ban quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng-Lạng Sơn, trong 2 tháng đầu năm 2025, hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa qua các cửa khẩu, đường chuyên dụng, lối thông quan trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn tiếp tục được duy trì ổn định, thông suốt. Tổng phương tiện chở hàng hóa xuất nhập khẩu trong 2 tháng đầu năm 2025 đạt 69.908 xe, tăng 14,4% so với cùng kỳ năm 2024; Trong đó, xuất khẩu đạt 15.391 xe, giảm 33,5%; nhập khẩu đạt 54.517 xe, tăng 43%. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu các loại hình 2 tháng đầu năm 2025 đạt 10.655,8 triệu USD, tăng 21,9% so với cùng kỳ năm 2024. Số lượng xe xuất khẩu giảm là do hàng hóa nông sản vẫn chiếm số lượng lớn trong tổng số hàng hóa xuất khẩu qua cửa khẩu trên địa bàn tỉnh, trong khi 2 tháng đầu năm nay Trung Quốc siết chặt việc kiểm tra chất lượng hàng hóa nhập khẩu, áp dụng một số biện pháp bổ sung đối với các loại trái cây Việt Nam, đặc biệt là việc yêu cầu kiểm định cadimi và chất cấm auramine O (hay còn gọi là chất vàng ô) trên mặt hàng sầu riêng, mít khiến một lượng container hàng hóa không thông quan được.

Tuy nhiên đến thời điểm này, Phó Trưởng ban quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng-Lạng Sơn Hoàng Khánh Duy cho biết: Việc xuất khẩu nông sản, hoa quả tươi sang Trung Quốc, trong đó có sầu riêng đã diễn ra suôn sẻ. Hiện các phòng kiểm nghiệm sầu riêng được Trung Quốc công nhận nằm tại Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Cà Mau đã hoạt động cho nên các doanh nghiệp đều đã chuẩn bị đầy đủ thủ tục liên quan đến kiểm nghiệm chất lượng sản phẩm.

Theo Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam Đặng Phúc Nguyên, việc Trung Quốc kiểm định chất vàng ô trên sầu riêng xuất khẩu từ cuối tháng 12/2024 đặt ra thách thức đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong việc tiếp cận và đáp ứng những thay đổi bất ngờ về yêu cầu chất lượng hàng hóa từ thị trường này. Không phải chỉ với mặt hàng sầu riêng, hiện nay Trung Quốc có xu hướng ngày càng gia tăng kiểm soát chất lượng đối với hầu hết các loại trái cây cũng như nông, thủy sản khác, đòi hỏi doanh nghiệp phải cập nhật sớm để tránh tình trạng các container hàng bị trả về. Ngoài ra, lượng hàng hóa xuất khẩu sang Trung Quốc qua các cửa khẩu rất lớn nên việc vận hành hoạt động xuất nhập khẩu tại khu vực cửa khẩu nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc phát sinh, nhất là đối với hoạt động xuất khẩu nông sản là rất quan trọng. Thực tế, thời gian qua, Ban quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng-Lạng Sơn liên tục trao đổi, hội đàm, đề nghị cơ quan chức năng phía Trung Quốc tạo điều kiện thông quan hàng hóa. Cơ quan chức năng phía Việt Nam cũng chủ động có phương án, kế hoạch phân chia “luồng xanh”, điều tiết xe hàng từ sớm, tránh ùn ứ kéo dài.

Xe chở hàng nông sản chuẩn bị xuất khẩu qua đường chuyên dụng vận chuyển hàng hóa qua cửa khẩu Tân Thanh, Văn Lãng (Lạng Sơn).

Hoàn thiện cơ sở hạ tầng, logistics khu vực cửa khẩu

Hiện nay, hàng hóa xuất khẩu qua các cửa khẩu trên địa bàn các tỉnh biên giới Việt Nam-Trung Quốc chủ yếu là nông sản, tuy nhiên khối lượng xuất khẩu còn hạn chế so với tiềm năng sản xuất, chế biến của Việt Nam. Chính vì vậy, việc hoàn thiện cơ sở hạ tầng phục vụ giao thương tại cửa khẩu là yêu cầu quan trọng. Tại Quảng Ninh, từ đầu tháng 2/2025, phòng thí nghiệm nông sản và thực phẩm tại cửa khẩu cầu Bắc Luân II đã đi vào hoạt động. Phòng kiểm nghiệm với hệ thống các trang thiết bị hiện đại, có khả năng phân tích chính xác nhiều chỉ tiêu về an toàn thực phẩm như: tồn dư hóa chất bảo vệ thực vật, kháng sinh, độc tố, vi khuẩn, virus, kim loại nặng, chất vàng ô... Ngoài vai trò cung cấp các dịch vụ xét nghiệm, kiểm nghiệm thực phẩm, nông, lâm, thủy sản, phòng thí nghiệm còn phổ cập chính sách kiểm soát nhập khẩu của Trung Quốc góp phần hỗ trợ các cơ quan liên quan và doanh nghiệp trong việc chủ động giám sát chất lượng nông sản trước khi xuất khẩu.

Tại Lạng Sơn, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Đoàn Thanh Sơn cho biết: Tỉnh luôn tạo điều kiện tốt nhất cho các doanh nghiệp đủ điều kiện về thủ tục xuất khẩu, tuy nhiên tất cả hàng hóa phải đáp ứng yêu cầu của nước nhập khẩu. Hiện các sở, ban, ngành, đơn vị, doanh nghiệp liên quan tiếp tục phối hợp chặt chẽ trong quản lý, kiểm soát, vận hành hoạt động xuất nhập khẩu, bảo đảm duy trì môi trường kinh doanh công khai, minh bạch. Từ cuối năm 2024, Tổng công ty cổ phần Bưu chính Viettel (Viettel Post) đã tổ chức lễ khai trương Công viên logistics Viettel Lạng Sơn tại xã Thụy Hùng và xã Phú Xá, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn với quy mô xây dựng trên diện tích 143,7 ha. Công viên logistics Viettel Lạng Sơn bao gồm nhiều phân khu như: Nhà liên ngành-Trung tâm điều hành quản lý; khu sang tải tự động sử dụng băng tải telescospic; khu xử lý hàng thương mại điện tử và hàng chuyển phát nhanh sử dụng hệ thống robot tự hành; khu trưng bày triển lãm và livestreams thương mại; khu trung tâm giao dịch nông sản và khu dịch vụ logistics… Hiện Công viên logistics Viettel Lạng Sơn đã tích hợp đầy đủ các chức năng thông quan, xuất nhập khẩu hàng hóa. Hoạt động của Công viên logistics Viettel Lạng Sơn bao gồm các dịch vụ trung chuyển hàng hóa và logistics như: bãi container thường và bãi container lạnh; kho chứa hàng rời, kho lạnh; dịch vụ hỗ trợ xuất nhập khẩu; kho ngoại quan, lưu giữ hàng tạm nhập tái xuất; khu vực kiểm tra và lưu trữ hàng hóa hải quan; bãi trung chuyển xe Việt Nam-Trung Quốc… Lạng Sơn đặt mục tiêu trong năm 2025, cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị trở thành “cửa khẩu kiểu mẫu” và cửa khẩu Tân Thanh đóng vai trò là “Trung tâm thương mại nông nghiệp”.