Biên giới lãnh thổ

Để bảo vệ đa dạng sinh học, an ninh - quốc phòng, phát triển kinh tế - xã hội bền vững, việc thành lập khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm (xã đảo Tân Hiệp, TP. Hội An) là cấp thiết.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Phan Thái Bình vừa yêu cầu UBND TP. Hội An khẩn trương hoàn thiện đề án để UBND tỉnh thông qua và sẵn sàng các điều kiện để vận hành khu bảo tồn được thông suốt.

Hành lang đa dạng sinh học rừng biển

Cù Lao Chàm là một thực thể đặc sắc, hội tụ các yếu tố thiên nhiên, môi trường, đa dạng sinh học, sinh thái như rừng đặc dụng, rạn san hô, cỏ biển, khu hệ rong biển, hệ sinh thái bờ triều bãi đá, hệ sinh thái đồng ruộng. Cù Lao Chàm có rừng, biển rất đặc trưng, lưu giữ nhiều nguồn gen quý hiếm và đại diện giá trị đa dạng sinh học của khu vực miền Trung - Tây Nguyên.

Ông Nguyễn Thế Hùng - Phó Chủ tịch UBND TP. Hội An cho biết, với sự phong phú, đa dạng sinh học, Cù Lao Chàm được Chính phủ, Bộ TN-MT đưa vào nhiều quy hoạch như quy hoạch mạng lưới khu bảo tồn biển; quy hoạch rừng đặc dụng; quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học; danh mục các khu bảo tồn với phân hạng là khu dự trữ thiên nhiên.

Đến nay, ngoài việc đã xây dựng khu bảo tồn biển thì việc thực hiện các quyết định của Thủ tướng Chính phủ vẫn chưa đầy đủ. Có hiện trạng là rừng đặc dụng Cù Lao Chàm vẫn chưa có chủ thể quản lý chính thức.

Ban Quản lý Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm phục hồi, phát triển san hô. Ảnh: Q. VIỆT

Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến bất cập trong quản lý, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ an ninh - quốc phòng và phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Đáng nói hơn, nguy cơ phá vỡ liên kết sinh thái rừng - biển, suy giảm đa dạng sinh học tại Cù Lao Chàm đang hiện hữu.

Ông Nguyễn Thế Hùng nói, thành lập khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm nhằm cụ thể hóa những quyết định của Thủ tướng Chính phủ và quản lý tổng hợp hệ sinh thái từ rừng, biển, vùng bờ - vùng biển để giải quyết những bất cập trong thực tiễn quản lý là rất cấp bách.

Cù Lao Chàm hoàn toàn đáp ứng được các tiêu chí thành lập khu dự trữ thiên nhiên hoặc vườn quốc gia theo Luật Đa dạng sinh học. Trong giai đoạn đến năm 2030, Cù Lao Chàm nên phân hạng là khu dự trữ thiên nhiên cấp tỉnh. Trong thời kỳ quy hoạch tiếp theo cần đề xuất chuyển hạng thành vườn quốc gia.

Hoàn thiện đề án và sẵn sàng vận hành

Mới đây, UBND tỉnh tổ chức họp hội đồng thẩm định dự án thành lập khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm.

PGS-TS. Nguyễn Văn Vịnh - Phó Chủ nhiệm Khoa Sinh học, Trường Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, dự án có ý nghĩa khoa học và thực tiễn cao.

Khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm khi đi vào hoạt động sẽ quản lý tổng hợp hệ sinh thái rạn san hô, thảm cỏ biển, rong biển, hệ sinh thái bờ triều - vùng đá, nhất là liên kết những hệ sinh thái để hình thành hành lang đa dạng sinh học nối liền từ rừng xuống biển, biển đến bờ. Việc vận hành khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm trên cơ sở mở rộng quản lý Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm trước đây là khả thi, phù hợp.

“Các nội dung trong dự án thành lập khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm phù hợp thực tế và được xây dựng trên cơ sở các văn bản pháp lý từ trung ương đến địa phương là đúng quy định pháp luật hiện hành” - PGS-TS. Nguyễn Văn Vịnh nói.

PGS-TS. Đinh Thị Phương Anh - Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường TP. Đà Nẵng cho rằng, về trước mắt là hoàn thiện dự án và lâu dài là bảo tồn đa dạng sinh học trong khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm, UBND TP. Hội An cần đánh giá rõ hơn về tình trạng bảo tồn các loài thực vật đặc trưng có nguồn gen quý hiếm, nguy cấp trên đảo; xác định rõ nguyên nhân của thực trạng này. UBND TP. Hội An cần làm rõ về thực trạng quản lý chất thải rắn, nước thải sinh hoạt, có giải pháp bền vững.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Phan Thái Bình yêu cầu UBND TP. Hội An quan tâm hơn đến yếu tố môi trường trong hoạt động của khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm trong thời gian tới. Trong đó, nhấn mạnh tác động xấu của biến đổi khí hậu đến với đa dạng sinh học.

Hội An cần chuẩn bị chu đáo về nhân lực, vật lực để ứng phó một khi sự cố tràn dầu xảy ra; đầu tư lớn hơn cho công nghệ quan trắc bảo vệ môi trường. Cần có phương án phòng cháy, chữa cháy rừng thiết thực; quan tâm bảo tồn các gen quý hiếm của các loài nguy cấp, nhất là yến sào để khai thác đem lại giá trị kinh tế lớn.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Phan Thái Bình, không phù hợp khi chủ thể quản lý rừng đặc dụng là UBND xã Tân Hiệp. Năng lực quản lý tài nguyên rừng của UBND xã chưa thực sự đáp ứng yêu cầu. Phải giải quyết bất cập này khi khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm đi vào hoạt động.