Biên giới lãnh thổ

Theo GS. Aniruddha Rajput, Giáo sư Luật ưu tú tại Đại học Luật quốc gia Delhi, luật sư tại Anh và xứ Wales, Giảng viên môn Luật quốc tế tại Đại học Vienna, đồng thời là thành viên Ủy ban Luật pháp quốc tế của Liên hợp quốc (ILC), biến đổi khí hậu và công nghệ hiện đại đang tạo ra những thách thức mới đối với quản lý biên giới, song các đường ranh giới đã được thỏa thuận giữa các quốc gia phải luôn được tôn trọng và duy trì.

Trả lời phỏng vấn bên lề hội thảo quốc tế “Giải quyết tranh chấp biên giới lãnh thổ trong một thế giới biến động” ngày 21/10 tại Hà Nội, GS. Aniruddha Rajput nhấn mạnh về vai trò của công nghệ trong công tác biên giới lãnh thổ hiện nay, đặc biệt khi những thách thức về biến đổi khí hậu luôn hiện hữu.

Aniruddha Rajput trả lời phỏng vấn (Ảnh: Ngọc Anh).

Theo ông, việc duy trì ổn định các đường biên giới đã được xác lập là yếu tố then chốt bảo đảm quan hệ láng giềng hòa bình.

“Một khi các quốc gia đã thống nhất về đường biên giới, thì ranh giới đó phải được tôn trọng, bất kể những thay đổi do yếu tố tự nhiên hay khí hậu”, GS. Rajput khẳng định.

Vị chuyên gia cũng cho rằng biến đổi khí hậu sẽ tác động đến biên giới theo nhiều cách, đặc biệt trong bối cảnh ranh giới trên biển. Theo Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS), nếu xảy ra tranh chấp, các quốc gia cần giải quyết bằng biện pháp hòa bình. Đối với biên giới lãnh thổ, mặc dù chưa có công ước riêng, nhưng Hiến chương Liên hợp quốc vẫn quy định nghĩa vụ các quốc gia phải giải quyết tranh chấp bằng hòa bình, không sử dụng vũ lực.

“Nếu các quốc gia đã đồng thuận về đường biên giới, thì đó là sự thống nhất có giá trị ràng buộc. Trong một số trường hợp, khi các đặc điểm địa lý quan trọng biến mất do biến đổi khí hậu, các bên có thể cần đạt được thỏa thuận mới, nhưng tất cả phải diễn ra thông qua tiến trình hòa bình”, GS. Rajput khẳng định.

Bên cạnh tác động của khí hậu, GS. Rajput cũng đề cập vai trò ngày càng quan trọng của công nghệ hiện đại trong quản lý biên giới. Vị học giả nhận định, công nghệ định vị GPS, cảm biến, hình ảnh vệ tinh và các phương tiện kỹ thuật số khác có thể giúp xác định và giám sát chính xác hơn các mốc biên giới, bảo đảm rằng các đường ranh giới “được giữ nguyên như khi đã được thống nhất”. Tuy nhiên, ông cũng chỉ rõ, việc ứng dụng công nghệ cần được thực hiện trong khuôn khổ hợp tác hòa bình và minh bạch giữa các quốc gia.

Bên cạnh đó, đề cập vai trò của luật pháp quốc tế trong bối cảnh xuất hiện những yếu tố mới như công nghệ và biến đổi khí hậu, GS. Rajput khẳng định, hệ thống pháp luật quốc tế hiện nay vẫn có khả năng đáp ứng phần lớn các thách thức mới. Do đó, theo ông, thay vì liên tục ban hành luật mới, các quốc gia nên diễn giải và áp dụng linh hoạt các quy định hiện có, bởi “phần lớn các vấn đề mới có thể được giải quyết thông qua cách hiểu và áp dụng phù hợp luật hiện hành”.

Tuy nhiên, giáo sư cũng cho rằng, trong những trường hợp luật hiện hành chưa đủ bao quát, các quốc gia cần cùng nhau xây dựng những quy định quốc tế mới nhằm “đảm bảo rằng luật pháp luôn là công cụ trung tâm để duy trì hòa bình, ổn định và trật tự trong quan hệ giữa các quốc gia”.

Aniruddha Rajput (thứ hai bên phải) tại hội thảo quốc tế “Giải quyết tranh chấp biên giới lãnh thổ trong một thế giới biến động” ngày 21/10 (Ảnh: Thành Long).

Tựu trung lại, từ góc nhìn của GS. Aniruddha Rajput, có thể thấy rằng dù biến đổi khí hậu và công nghệ hiện đại đang tạo ra nhiều thách thức mới, song nguyên tắc tôn trọng các đường biên giới đã được thỏa thuận và giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình vẫn là nền tảng không thể thay đổi trong quan hệ quốc tế. Với ông, chỉ khi luật pháp quốc tế, đối thoại và hợp tác được đặt lên hàng đầu, cộng đồng quốc tế mới có thể ứng phó hiệu quả với những biến động toàn cầu mà vẫn duy trì hòa bình và ổn định bền vững.