Lễ cúng ngõ của người M’nông

07/05/2020 18:03

Lễ cúng ngõ (Ver Bri) của dân tộc M’nông là nghi lễ liên quan đến các hiện tượng của thiên nhiên như mưa, gió, sấm sét và những vị thần chi phối đến cuộc sống, canh tác nông nghiệp của đồng bào.

Lễ cúng ngõ của dân tộc M'nông

Văn hóa cổ truyền giàu bản sắc

Dân tộc M’nông sinh sống ở phía Nam Tây Nguyên, là một tộc người còn bảo lưu nhiều vốn văn hóa cổ truyền giàu bản sắc, tiêu biểu là các lễ hội truyền thống. Xuất phát từ tín ngưỡng vạn vật hữu linh, xem các hiện tượng sự vật tồn tại đều có thần, yang chi phối mọi mặt đời sống, nên đồng bào có những hình thức cầu cúng, lễ nghi để ngăn ngừa điều xấu, mong ước điều tốt đẹp, an lành trong cộng đồng.

Trong đời sống tâm linh, người M’nông nể sợ nhất ba vị thần, đó là thần Djut, thần Ndu và thần Krăch. Thần Djut là thần gió bão, thần Ndu là thần sấm sét, thần Krăch là thần mưa đá. Theo đồng bào, đây là ba vị thần hung ác, đi đến đâu là gây tai hoạ cho người đến đó. Theo truyền thuyết dân gian, giữa ba vị thần này đã có thù nghịch, hiềm khích nhau từ thuở khai sơn lập địa. Lúc nào họ gặp nhau là khiêu chiến, gây sự. Các thần đánh đuổi nhau đến đâu thì xảy ra mưa bão, sấm sét đến đó. Thần Ndu đuổi đánh hai vị thần Djut và thần Krăch, làm cho hai vị thần này phải chạy trốn quanh năm, từ đời này qua đời khác. Mải lo chạy trốn, không có cơm ăn, đói bụng, buộc phải ghé xuống trần gian xin cơm lót dạ.

Thần ghé làng nào là làng đó bị tai họa, xảy ra mưa gió bão bùng, sét đánh tơi bời. Vì vậy, người M’nông không muốn cho ba thần này đi qua làng của mình nên phải cúng để thần chạy trốn đi nơi khác. Họ thường tiến hành các nghi lễ cúng ở ngoài làng, nơi cửa ngõ dẫn vào làng nên gọi là cúng ngõ (Ver Bri ). Lễ cúng thường tổ chức vào tháng 3 Âm lịch hàng năm tức là vào cuối mùa nắng, đầu mùa mưa.

Nghi lễ linh thiêng

Lễ cúng Ver Bri được đồng bào tiến hành như sau: Các già làng bàn trước định ngày nào cúng, thông báo cho dân làng dọn vệ sinh sạch sẽ trong làng ở nhà và xung quanh làng. Mỗi hộ gia đình cử người đại diện tham gia lễ hội cúng ngõ. Người đi dự lễ cúng đại diện cho mỗi gia đình chỉ mang theo một bát gạo để cho vào gùi gạo chung của làng. Gùi gạo góp chung này là lễ vật chính được giao cho chủ làng quản lý và sử dụng trong dịp lễ hội.

Chủ làng dẫn bà con ra ngoài bờ rào, cách xa làng vài trăm mét. Tại đây, bà con lập đàn cúng với cái sạp lót bằng tre đặt trên 4 cây cột nhỏ cao độ 50 cm, rộng 50 cm. Bốn cây cột cao hơn sàn độ một gang, bốn phía sạp có làm bờ ngăn bằng lát gỗ để đặt lễ vật, tránh không bị rơi ra ngoài. Đầu bốn sạp cắm bốn cây đèn sáp. Trên sạp đặt ba cây nến sáp không phải đốt, chỉ đốt đèn sáp cắm ở bốn cây cột chống sạp. Trên sạp để một chén gạo, một cục than bếp có quấn miếng bông vải. Hòn than là thần trung gian có “nhiệm vụ” túc trực bên đàn cúng để giao vật cúng cho ba thần ác và khuyên bảo các vị thần này phải đi tránh xa khỏi làng. Trên sạp còn đặt một vỏ trứng gà vừa khoét một lỗ, đem lòng trắng và lòng đen nướng chín và đặt trên sạp để làm thức ăn cho thần. Vỏ trứng gà tượng trưng cho ché rlung (loại ché cổ, quý nhất của đồng bào M’nông) để dâng cho thần. Sạp lót bằng lá chuối, đồ vật cúng được sắp đặt cẩn thận lên trên đó. Trên sạp còn đặt một sừng tê giác giả, đẽo bằng gỗ, to bằng ngón tay trái, một cặp ngà voi giả bằng gỗ nhỏ bằng chiếc đũa. Ngoài ra, trên sạp còn đặt thêm miếng thuốc rê và vài miếng trầu cau.

Trên cạnh đàn cúng, phía dưới mặt đất, đặt một quả bầu khô lấy ra hết ruột và hạt, bỏ vào đó đầy trấu và cắm một chiếc cần tre nhỏ làm ché rượu giả để dâng cho thần. Đồng bào chặt khúc thân cây chuối dài cỡ một gang tay, cắm 4 que làm 4 chân voi, cắm 1 que làm đuôi, 1 que làm vòi và 2 que làm ngà, tạo thành một con voi giả để dâng cho các thần. Trên lưng con voi giả có hình người ngồi, cũng làm bằng thân chuối, tượng trưng một nài voi. Trên lưng con voi giả đặt 6 mảnh vỏ bầu khô có hình tròn làm bộ chiêng giả tượng trưng cho bộ chiêng gồm có sáu chiếc mà đồng bào M’nông thường diễn tấu trong các lễ hội truyền thống. Đằng sau con voi giả còn có hai con trâu giả làm bằng thân cây chuối. Tất cả đồ vật được chuẩn bị như ché rượu, voi giả, trâu giả đặt trên mặt đất phía ngoài sạp.

Các già làng khấn vái nhắn nhủ thần Than bếp về những nguyện vọng, mong ước của dân làng. Chủ làng xuất một ché rượu và một con lợn to để thiết đãi những người tham gia nghi lễ cúng bái. Chủ làng và các già làng cúng vái xin thần linh, ma tốt bảo vệ buôn làng, đừng cho các thần ác vào làng làm hại, phá phách của cải, tài sản, hoa màu và gây ra dịch bệnh, tai ương cho người dân trong làng./.

Nguồn: quehuongonline.vn
Cùng chuyên mục
Hòn Hải - Cột mốc chủ quyền thiêng liêng giữa Biển Đông
Hòn Hải - Cột mốc chủ quyền thiêng liêng giữa Biển Đông

Đảo Hòn Hải là điểm A6 đánh dấu đường cơ sở Việt Nam, đây được xem như điểm xa nhất của đường viền nội thủy...

Lễ hội cầu ngư vạn đầm Xương Lý được ghi danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
Lễ hội cầu ngư vạn đầm Xương Lý được ghi danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Ngày 10/12, Bộ trưởng Bộ VH-TT&DL Nguyễn Văn Hùng đã ký ban hành Quyết định số 3944/QĐ-BVHTTDL đưa vào danh mục di sản văn hóa...

Huyện đảo Kiên Hải tổ chức lễ Nghinh Thần
Huyện đảo Kiên Hải tổ chức lễ Nghinh Thần

Ngày 16/11, UBND huyện Kiên Hải (Kiên Giang) tổ chức lễ Nghinh Thần tại Đình thần Nam Hải Đại Tướng quân, xã Lại Sơn, huyện...

Ấn tượng Lý Sơn
Ấn tượng Lý Sơn

Được nghe nhiều về đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) nhưng chưa một lần đến, bởi vậy chúng tôi rất háo hức khi lần đầu có...

Đặc tính
Đặc tính "kiên cường" của cây sam hương giữa biển khơi Phú Qúy

Đối với người dân đảo Phú Quý (Bình Thuận), sam hương đã trở thành loại cây thân thuộc, có ý nghĩa vật chất, tinh thần...

"Của để dành" trên Vịnh Hạ Long

Ngoài các hang động nổi tiếng đã quen thuộc, Vịnh Hạ Long (Quảng Ninh) còn vô vàn hang Karst, bãi cát, áng, hồ tuyệt đẹp...

Đảo Ba Mùn xanh
Đảo Ba Mùn xanh

Xanh biển, xanh rừng với cảnh quan hoang sơ, tươi đẹp và các giá trị đa dạng sinh học cao khiến cho bất cứ ai...

Khám phá các làng chài ở Kiên Giang
Khám phá các làng chài ở Kiên Giang

Đến Kiên Giang, ngoài trải nghiệm các dịch vụ vui chơi, giải trí đẳng cấp, du khách có thể khám phá vẻ đẹp của các...

Đảo Phú Quốc đẹp thứ hai thế giới
Đảo Phú Quốc đẹp thứ hai thế giới

Ngày 11/7, Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Kiên Giang Bùi Quốc Thái cho biết, tạp chí du lịch Travel & Leisure (Mỹ) công bố...

Quan Lạn – Điểm đến khó quên của du lịch biển đảo
Quan Lạn – Điểm đến khó quên của du lịch biển đảo

Nhắc đến du lịch biển Quảng Ninh thường chúng ta nghĩ ngay đến Hạ Long, Bãi Cháy, những điểm du lịch đã quá nổi tiếng...

  Lễ hội đình Trà Cổ: 'Cột mốc văn hóa' vùng biên của tỉnh Quảng Ninh
Lễ hội đình Trà Cổ: 'Cột mốc văn hóa' vùng biên của tỉnh Quảng Ninh

Lễ hội đình Trà Cổ: 'Cột mốc văn hóa' vùng biên của tỉnh Quảng Ninh

Xã đảo Nghi Sơn – Điểm đến đậm di sản văn hoá biển
Xã đảo Nghi Sơn – Điểm đến đậm di sản văn hoá biển

Cảnh đẹp hoang sơ, vùng biển xanh ngắt và bãi cát mịn, xã đảo Nghi Sơn (thuộc thị xã Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hoá) đã...

Những điểm lặn biển ngắm san hô dọc Việt Nam
Những điểm lặn biển ngắm san hô dọc Việt Nam

Lặn ngắm san hô được nhiều du khách lựa chọn khi nghỉ hè ở các vùng biển, với đa dạng dịch vụ. Dọc bờ biển...

Rộn ràng lễ hội cúng biển Mỹ Long ở Trà Vinh
Rộn ràng lễ hội cúng biển Mỹ Long ở Trà Vinh

Ngày 17/6, phần lễ Nghinh Ông Nam Hải của lễ hội cúng biển Mỹ Long được tổ chức long trọng tại miếu Bà Chúa Xứ,...

Về nơi có cột mốc ngã ba Đông Dương
Về nơi có cột mốc ngã ba Đông Dương

Về nơi có cột mốc ngã ba Đông Dương

Tin đọc nhiều
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính hội kiến Tổng thống Pháp Emmanuel Macron
  Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tiếp Phó Chủ tịch Hội đồng đại biểu Địa phương Indonesia Yorrys Raweyai
  Tham vấn chính trị Việt Nam - Đan Mạch lần thứ 3
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính gặp Lãnh đạo EU nhân dịp dự Hội nghị Đại dương Liên hợp quốc lần thứ 3
Kiểm tra công tác quản lý, bảo vệ đường biên, mốc giới tại các tỉnh An Giang và Kiên Giang
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính hội đàm với Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính hội kiến Chủ tịch Quốc hội Thụy Điển Andreas Norlen
Việt Nam luôn theo sát những diễn biến trên Biển Đông
  ARF tiếp tục khẳng định là cơ chế hàng đầu về an ninh, thúc đẩy văn hóa tham vấn, đối thoại và hợp tác bao trùm
Xây dựng Cộng đồng ASEAN đoàn kết, thống nhất tiếp tục là dòng chảy chính của hợp tác khu vực
Thượng tướng Võ Minh Lương tiếp Cục trưởng Cục Thanh tra, Bộ Quốc phòng Campuchia
Việt Nam đề xuất ASEAN giữ vững đoàn kết và vai trò trung tâm
Việt Nam kiên quyết bác bỏ các yêu sách và lập luận vi phạm chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam ở Biển Đông
ASEAN cần kiên định con đường đối thoại, hợp tác, đoàn kết và tự cường
  ASEAN tiếp tục là ngọn hải đăng hòa bình giữa bối cảnh đầy biến động
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính gặp Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường
Chủ tịch nước Lương Cường hội đàm với Tổng thống Cộng hòa Litva Gitanas Nauseda
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính hội đàm với Thủ tướng Pháp Francois Bayrou
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tiếp Tỉnh trưởng tỉnh Vân Nam, Trung Quốc Vương Dư Ba,
Lào Cai – Vân Nam: Tuyến biên giới Việt – Trung điển hình
  Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn gặp Bộ trưởng Ngoại giao Australia Penny Wong và Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị
Cuộc họp lần thứ nhất Nhóm Chuyên gia Việt Nam - Campuchia về dự thảo Hiệp định giữa hai Chính phủ về quản lý cửa khẩu biên giới trên đất liền
Cuộc chiến giữ màu xanh của biển
Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Tổng thống Litva Gitanas Nauseda
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính hội đàm với Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính gặp Thủ tướng Bồ Đào Nha Luis Montenegro
  Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn gặp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác quốc tế Campuchia Prak Sokhonn
Thủ tướng: ASEAN và GCC cùng kiến tạo mô hình hợp tác liên khu vực thế hệ mới
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính gặp Thủ tướng Tuvalu Feleti Penitala Teo
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính hội đàm với Thủ tướng Vương quốc Thụy Điển Ulf Kristerson