Độc đáo thổ cẩm truyền thống của người Thái Đen

16/06/2020 16:00

Với những phụ nữ người Thái Đen (một nhánh của dân tộc Thái) ở xã Ya Xiêr, huyện Sa Thầy, tỉnh Kon Tum những vật dụng được làm từ thổ cẩm như: Chăn, màn, gối, nệm hay bộ trang phục truyền thống có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đây là những đồ thổ cẩm truyền thống do chính tay họ làm nên và là quà cưới mà phụ nữ người Thái Đen phải chuẩn bị trước khi đi lấy chồng.

Đã hơn 20 năm kể từ ngày bà Lương Thị Xuân (52 tuổi) cùng gia đình di cư vào lập nghiệp tại thôn 1, xã Ya Xiêr nhưng bà vẫn nhớ như in quãng thời gian sinh sống cùng cha mẹ ở quê hương mình- huyện miền núi Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa.

Bà Xuân kể, ở quê bà những thiếu nữ Thái Đen khi đến tuổi trưởng thành đều được mẹ truyền dạy cho kỹ năng dệt, thêu và làm các đồ thổ cẩm truyền thống của người Thái Đen. Và, những phụ nữ khéo tay, chăm chỉ, thành thạo việc dệt vải, thêu thùa sẽ được làng xóm ngợi khen, được nhiều nam thanh niên trong bản để mắt tới.

Theo phong tục cưới hỏi của người Thái Đen, trước khi đi lấy chồng, người thiếu nữ phải chuẩn bị được những đồ thổ cẩm do tự tay mình làm nên, thường là: 1 cái màn, 3 cặp gối, một vài cái chăn, nệm và bộ trang phục truyền thống… đây vừa là hành trang, vừa là quà cưới mà thiếu nữ đó mang theo và dành tặng cho các thành viên bên gia đình nhà chồng.

Vì có phong tục này nên từ lúc còn nhỏ, các thiếu nữ Thái Đen đều được mẹ của mình truyền dạy cách trồng cây bông để lấy sợi; cách nuôi con tằm để lấy tơ; cách nhuộm màu; cách dùng sợi bông để dệt vải; cách dùng sợi tơ để thêu các hoa văn; cách cắt vải, khâu từng mũi chỉ…

Bà Xuân cũng chia sẻ, trong quãng thời gian được mẹ truyền dạy, nếu thiếu nữ nào dệt và thêu không bằng bạn của mình, người thiếu nữ đó sẽ cảm thấy rất buồn và chắc chắn sau đó sẽ luyện tập để dệt và thêu giỏi hơn.

Chị Hà Thị Nam (40 tuổi), người Thái Đen ở thôn 1, xã Ya Xiêr cho biết, so với đồ thổ cẩm của người Thái Đen ở các địa phương khác, đồ thổ cẩm của người Thái Đen ở huyện Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa được thêu rất nhiều họa tiết và hoa văn. Từ năm 14 tuổi, chị Nam đã bắt đầu ngồi vào khung dệt để dệt vải và tập tành thêu thùa, làm các đồ thổ cẩm. Thời điểm đó, ngoài thời gian đi học, phụ cha mẹ công việc đồng áng, thời gian còn lại chị Nam dành hết cho công việc dệt vải và thêu thùa- công việc mà cộng đồng dân tộc Thái coi là một trong những tiêu chí quan trọng để đánh giá nết na của người phụ nữ.

Trang phục của người phụ nữ Thái Đen được làm chủ yếu từ thổ cẩm. Ảnh: ĐT

“Phải tự tay làm và không được trợ giúp bởi bất kỳ ai nên đến năm 18 tuổi, tôi mới hoàn thành xong những đồ thổ cẩm mà người phụ nữ Thái Đen bắt buộc phải có trước khi đi lấy chồng”, chị Nam nói.

Với hầu hết các thiếu nữ Thái Đen, việc phải học để biết dệt, thêu và làm các đồ thổ cẩm trước khi đến tuổi trưởng thành luôn in sâu trong tâm thức của mỗi người.

“Hiện nay, nếu có dịp ghé thăm một bản của người dân tộc Thái Đen ở huyện Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa, mọi người sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh các thiếu nữ đang còn độ tuổi đi học, mệt mài ngồi bên khung cửi trong ngôi nhà sàn của mình, dùng đôi tay khéo léo dệt ra những tấm vải thổ cẩm, dùng óc sáng tạo để thêu và làm nên những đồ thổ cẩm có nhiều hoa văn cùng màu sắc rực rỡ. Không chỉ làm những đồ thổ cẩm để phục vụ cho việc cưới hỏi, mọi người còn làm để bán kiếm thêm thu nhập”. Chị Hà Thị Nam tự hào khi nói về việc “tằm tang” của người phụ nữ người Thái Đen ở quê hương mình.

Đó là câu chuyện ở quê gốc của người dân tộc Thái Đen. Còn đối với người dân tộc Thái Đen đang sinh sống ở thôn 1 xã Ya Xiêr, việc dệt, thêu và làm các đồ thổ cẩm đang dần bị mai một. Điều đó là do nhiều nguyên nhân tác động. Cùng sự phát triển của xã hội, việc trồng cây bông để lấy sợi, nuôi tằm để lấy tơ hay các khung cửi không còn xuất hiện, sự tiện lợi, phong phú của thị trường may mặc làm cho giới trẻ người Thái Đen ngày nay ít mặn mà với trang phục truyền thống... chính là những nguyên nhân làm cho nghề thổ cẩm của người Thái Đen bị mai một.

Hiện tại, ở thôn 1 xã Ya Xiêr chỉ còn thế hệ những phụ nữ như bà Xuân, chị Nam biết dệt, thêu và làm các đồ thổ cẩm của người Thái Đen. Những vật dụng được làm từ thổ cẩm như: chăn, màn, gối, nệm chỉ còn là những kỷ vật được mọi người cất giữ cẩn thận. Đồ vật duy nhất liên quan đến thổ cẩm được những phụ nữ Thái Đen nơi đây thường xuyên sử dụng là bộ trang phục truyền thống.

Trang phục truyền thống của người phụ nữ Thái Đen gồm các bộ phận được làm từ thổ cẩm: khăn piêu, áo khóm, đai lưng, váy và các trang sức được làm từ bạc: vòng cổ, vòng tay, chùm dây xà tích.

Khăn piêu là loại khăn được người phụ nữ Thái Đen đã có chồng đội trên đầu. Áo khóm mà người phụ nữ Thái Đen đang sử dụng là áo cách tân với đáy dài, 2 ống tay ngắn và có 2 hàng cúc bạc (áo khóm nguyên bản là kiểu áo chui, đáy ngắn và 2 ống tay dài). Đai lưng được dệt bằng sợi tơ tằm, là vật trang trí giúp bộ trang phục có sự hài hòa tại ví trí giữa áo khóm và váy. Váy là bộ phận được thêu nhiều hoa văn nhất. Nếu người phụ nữ Thái Đen mặc váy có phần chân váy để trống, không thêu hoa văn, có nghĩa chồng của người phụ nữ đó đã qua đời.

Tất cả những bộ phận trên (trừ áo khóm) đều được những phụ nữ Thái Đen nơi đây tự dệt và thêu bởi chính đôi tay của mình. Với những đồ trang sức được làm từ bạc là tài sản mang tính kế thừa của người phụ nữ Thái Đen. Những đồ trang sức này là của hồi môn của người mẹ trao tặng lại lúc con gái của họ đi lấy chồng.

Hiện nay ở thôn 1, xã Ya Xiêr, những cô bé người Thái Đen khi đi học đều mặc trang phục truyền thống của dân tộc mình. Còn đối với các thiếu nữ hay người phụ nữ lớn tuổi, mọi người mặc trang phục truyền thống vào những ngày quan trọng của gia đình như: ngày giỗ cha mẹ, ông bà, ngày cưới hỏi; những dịp lễ hội của người dân tộc Thái Đen hay những ngày lễ lớn của đất nước./.

Nguồn: baokontum.vn
Cùng chuyên mục
Hòn Hải - Cột mốc chủ quyền thiêng liêng giữa Biển Đông
Hòn Hải - Cột mốc chủ quyền thiêng liêng giữa Biển Đông

Đảo Hòn Hải là điểm A6 đánh dấu đường cơ sở Việt Nam, đây được xem như điểm xa nhất của đường viền nội thủy...

Lễ hội cầu ngư vạn đầm Xương Lý được ghi danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
Lễ hội cầu ngư vạn đầm Xương Lý được ghi danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Ngày 10/12, Bộ trưởng Bộ VH-TT&DL Nguyễn Văn Hùng đã ký ban hành Quyết định số 3944/QĐ-BVHTTDL đưa vào danh mục di sản văn hóa...

Huyện đảo Kiên Hải tổ chức lễ Nghinh Thần
Huyện đảo Kiên Hải tổ chức lễ Nghinh Thần

Ngày 16/11, UBND huyện Kiên Hải (Kiên Giang) tổ chức lễ Nghinh Thần tại Đình thần Nam Hải Đại Tướng quân, xã Lại Sơn, huyện...

Ấn tượng Lý Sơn
Ấn tượng Lý Sơn

Được nghe nhiều về đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) nhưng chưa một lần đến, bởi vậy chúng tôi rất háo hức khi lần đầu có...

Đặc tính
Đặc tính "kiên cường" của cây sam hương giữa biển khơi Phú Qúy

Đối với người dân đảo Phú Quý (Bình Thuận), sam hương đã trở thành loại cây thân thuộc, có ý nghĩa vật chất, tinh thần...

"Của để dành" trên Vịnh Hạ Long

Ngoài các hang động nổi tiếng đã quen thuộc, Vịnh Hạ Long (Quảng Ninh) còn vô vàn hang Karst, bãi cát, áng, hồ tuyệt đẹp...

Đảo Ba Mùn xanh
Đảo Ba Mùn xanh

Xanh biển, xanh rừng với cảnh quan hoang sơ, tươi đẹp và các giá trị đa dạng sinh học cao khiến cho bất cứ ai...

Khám phá các làng chài ở Kiên Giang
Khám phá các làng chài ở Kiên Giang

Đến Kiên Giang, ngoài trải nghiệm các dịch vụ vui chơi, giải trí đẳng cấp, du khách có thể khám phá vẻ đẹp của các...

Đảo Phú Quốc đẹp thứ hai thế giới
Đảo Phú Quốc đẹp thứ hai thế giới

Ngày 11/7, Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Kiên Giang Bùi Quốc Thái cho biết, tạp chí du lịch Travel & Leisure (Mỹ) công bố...

Quan Lạn – Điểm đến khó quên của du lịch biển đảo
Quan Lạn – Điểm đến khó quên của du lịch biển đảo

Nhắc đến du lịch biển Quảng Ninh thường chúng ta nghĩ ngay đến Hạ Long, Bãi Cháy, những điểm du lịch đã quá nổi tiếng...

  Lễ hội đình Trà Cổ: 'Cột mốc văn hóa' vùng biên của tỉnh Quảng Ninh
Lễ hội đình Trà Cổ: 'Cột mốc văn hóa' vùng biên của tỉnh Quảng Ninh

Lễ hội đình Trà Cổ: 'Cột mốc văn hóa' vùng biên của tỉnh Quảng Ninh

Xã đảo Nghi Sơn – Điểm đến đậm di sản văn hoá biển
Xã đảo Nghi Sơn – Điểm đến đậm di sản văn hoá biển

Cảnh đẹp hoang sơ, vùng biển xanh ngắt và bãi cát mịn, xã đảo Nghi Sơn (thuộc thị xã Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hoá) đã...

Những điểm lặn biển ngắm san hô dọc Việt Nam
Những điểm lặn biển ngắm san hô dọc Việt Nam

Lặn ngắm san hô được nhiều du khách lựa chọn khi nghỉ hè ở các vùng biển, với đa dạng dịch vụ. Dọc bờ biển...

Rộn ràng lễ hội cúng biển Mỹ Long ở Trà Vinh
Rộn ràng lễ hội cúng biển Mỹ Long ở Trà Vinh

Ngày 17/6, phần lễ Nghinh Ông Nam Hải của lễ hội cúng biển Mỹ Long được tổ chức long trọng tại miếu Bà Chúa Xứ,...

Về nơi có cột mốc ngã ba Đông Dương
Về nơi có cột mốc ngã ba Đông Dương

Về nơi có cột mốc ngã ba Đông Dương

Tin đọc nhiều
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính hội kiến Tổng thống Pháp Emmanuel Macron
  Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tiếp Phó Chủ tịch Hội đồng đại biểu Địa phương Indonesia Yorrys Raweyai
  Tham vấn chính trị Việt Nam - Đan Mạch lần thứ 3
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính gặp Lãnh đạo EU nhân dịp dự Hội nghị Đại dương Liên hợp quốc lần thứ 3
Kiểm tra công tác quản lý, bảo vệ đường biên, mốc giới tại các tỉnh An Giang và Kiên Giang
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính hội đàm với Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính hội kiến Chủ tịch Quốc hội Thụy Điển Andreas Norlen
Việt Nam luôn theo sát những diễn biến trên Biển Đông
  ARF tiếp tục khẳng định là cơ chế hàng đầu về an ninh, thúc đẩy văn hóa tham vấn, đối thoại và hợp tác bao trùm
Xây dựng Cộng đồng ASEAN đoàn kết, thống nhất tiếp tục là dòng chảy chính của hợp tác khu vực
Thượng tướng Võ Minh Lương tiếp Cục trưởng Cục Thanh tra, Bộ Quốc phòng Campuchia
Việt Nam đề xuất ASEAN giữ vững đoàn kết và vai trò trung tâm
Việt Nam kiên quyết bác bỏ các yêu sách và lập luận vi phạm chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam ở Biển Đông
ASEAN cần kiên định con đường đối thoại, hợp tác, đoàn kết và tự cường
  ASEAN tiếp tục là ngọn hải đăng hòa bình giữa bối cảnh đầy biến động
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính gặp Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường
Chủ tịch nước Lương Cường hội đàm với Tổng thống Cộng hòa Litva Gitanas Nauseda
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính hội đàm với Thủ tướng Pháp Francois Bayrou
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tiếp Tỉnh trưởng tỉnh Vân Nam, Trung Quốc Vương Dư Ba,
Lào Cai – Vân Nam: Tuyến biên giới Việt – Trung điển hình
  Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn gặp Bộ trưởng Ngoại giao Australia Penny Wong và Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị
Cuộc họp lần thứ nhất Nhóm Chuyên gia Việt Nam - Campuchia về dự thảo Hiệp định giữa hai Chính phủ về quản lý cửa khẩu biên giới trên đất liền
Cuộc chiến giữ màu xanh của biển
Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Tổng thống Litva Gitanas Nauseda
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính hội đàm với Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính gặp Thủ tướng Bồ Đào Nha Luis Montenegro
  Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn gặp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác quốc tế Campuchia Prak Sokhonn
Thủ tướng: ASEAN và GCC cùng kiến tạo mô hình hợp tác liên khu vực thế hệ mới
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính gặp Thủ tướng Tuvalu Feleti Penitala Teo
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính hội đàm với Thủ tướng Vương quốc Thụy Điển Ulf Kristerson