Biên giới lãnh thổ

Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Côn Minh, Vân Nam (Trung Quốc) Hoàng Minh Sơn khẳng định, với đường biên giới dài, giáp với 4 tỉnh khu vực Tây Bắc của Việt Nam, Vân Nam được Lãnh đạo hai bên lựa chọn là một trong những điểm đầu hợp tác “hai hành lang, một vành đai kinh tế” giữa hai nước.

Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Côn Minh, Vân Nam (Trung Quốc) Hoàng Minh Sơn. (Ảnh: Hằng Phạm)

Xin Tổng Lãnh sự chia sẻ những nét lớn trong hợp tác giữa tỉnh biên giới Vân Nam (Trung Quốc) với Việt Nam?

Vân Nam là tỉnh trọng điểm khu vực Tây Nam của Trung Quốc, có chung đường biên giới dài hơn 1.300 km với các tỉnh Lào Cai, Hà Giang, Lai Châu, Điện Biên của Việt Nam.

Không chỉ gần gũi về mặt địa lý, Vân Nam và Việt Nam còn có quan hệ lịch sử gắn bó sâu sắc. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng sống và làm việc tại đây từ tháng 2 đến tháng 10/1940, nơi có tuyến đường sắt Điền - Việt với lịch sử hơn 100 năm kết nối hai dân tộc.

Hai bên duy trì các cơ chế hợp tác định kỳ như Hội nghị thường niên giữa Bí thư các tỉnh Hà Giang, Lào Cai, Lai Châu, Điện Biên và Bí thư Tỉnh ủy Vân Nam, Phiên họp nhóm công tác liên hợp giữa 5 tỉnh, Hội nghị hợp tác hành lang kinh tế 5 tỉnh/thành phố Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh và Vân Nam… Trong năm 2024 vừa qua, nhiều đoàn lãnh đạo của các bộ, ngành, địa phương của Việt Nam đã sang thăm Vân Nam; lãnh đạo tỉnh và các châu, thành phố của Vân Nam cũng thường xuyên sang thăm Việt Nam.

Hợp tác kinh tế - thương mại được thúc đẩy mạnh mẽ. Theo số liệu thống kê của Hải quan Trung Quốc, tổng giá trị xuất nhập khẩu giữa Vân Nam và các tỉnh của Việt Nam năm 2024 đạt 3,11 tỷ USD, tăng 17,7% so với năm 2023, trong đó Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc qua các cửa khẩu của Vân Nam đạt 1,25 tỷ USD, tăng 11,4% so với cùng kỳ. Vân Nam xuất khẩu sang Việt Nam đạt 1,86 tỷ USD, tăng 28,6%.

Hai bên đã phối hợp mở nhiều tuyến du lịch, đường bay thẳng nhằm tận dụng, phát huy tiềm năng hợp tác du lịch giữa hai bên. Phối hợp tổ chức nhiều hoạt động giao lưu văn hóa, nhân dân có ý nghĩa như Lễ hội Văn hóa - Du lịch Việt Nam tại Vân Nam; Liên hoan nhân dân biên giới Việt - Trung…

Hai bên phối hợp chặt chẽ trong công tác quản lý biên giới, kịp thời xử lý các vụ việc phát sinh; ngăn chặn hiệu quả tội phạm qua biên giới bao gồm tội phạm ma túy, buôn bán người, tội phạm lừa đảo qua mạng… góp phần xây dựng đường biên giới hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển.

Hai nước đang hướng tới đưa Vân Nam và Lào Cai trở thành trung tâm kết nối giao thương giữa Trung Quốc với ASEAN. Tổng lãnh sự đánh giá như thế nào về triển vọng này trong thời gian tới?

Với đường biên giới dài, giáp với 4 tỉnh khu vực Tây Bắc của Việt Nam, Vân Nam được Lãnh đạo hai bên lựa chọn là một trong những điểm đầu hợp tác “hai hành lang, một vành đai kinh tế” giữa hai nước, là cửa ngõ giao thương quan trọng trong tuyến hành lang kinh tế Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh.

Cơ cấu hàng hóa xuất nhập khẩu giữa hai bên ngày càng thể hiện rõ tính bổ sung, bổ trợ lẫn nhau. Bên cạnh đó, tỉnh Vân Nam còn là cửa ngõ để hàng hóa Việt Nam đi sâu vào thị trường phía Tây, Tây Nam rộng lớn của Trung Quốc và thậm chí xa hơn là các nước Nam Á.

Tuy có vị trí, vai trò quan trọng và thị trường đầy tiềm năng, nhưng hợp tác kinh tế, thương mại của Việt Nam với tỉnh Vân Nam còn chưa tương xứng với tiềm năng của hai bên. Năm 2024, kim ngạch thương mại giữa Việt Nam với tỉnh Vân Nam mới chỉ đạt 3,11 tỷ USD, chiếm tỷ trọng còn rất khiêm tốn trong tổng kim ngạch thương mại Việt Nam - Trung Quốc (hơn 205 tỷ USD) và còn một khoảng cách xa với mục tiêu được Lãnh đạo cấp cao hai nước đề ra là 5 tỷ USD.

Những năm qua, Lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước rất coi trọng việc thúc đẩy hợp tác giữa các địa phương của Việt Nam với tỉnh Vân Nam, trong đó có lĩnh vực hợp tác kinh tế - thương mại.

Nhiều thỏa thuận hợp tác giữa các bộ ngành, địa phương của Việt Nam với tỉnh Vân Nam đã được ký kết nhân dịp các chuyến thăm cấp cao, trong đó nổi bật là “Kế hoạch hành động giai đoạn 2023 - 2026 triển khai Bản ghi nhớ giữa Bộ Công Thương Việt Nam và Chính quyền nhân dân tỉnh Vân Nam về tăng cường hợp tác kinh tế - thương mại”.

Hai bên cũng đã nhất trí tăng cường kết nối cơ sở hạ tầng khu vực biên giới, logistic, thuận tiện hóa quy trình, thủ tục thông quan.

Tháng 2 vừa qua, Quốc hội Việt Nam đã thông qua chủ trương đầu tư dự án xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, dự kiến sẽ được khởi công trong năm nay và hoàn thành chậm nhất năm 2030. Hai bên hiện cũng đang thúc đẩy việc mở mới, nâng cấp các cửa khẩu, xây dựng cửa khẩu thông minh.

Tôi tin tưởng rằng, với sự quan tâm, ủng hộ của Lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước, với nỗ lực và quyết tâm của các cấp, các ngành hai bên, thời gian tới, hai bên sẽ tận dụng tối đa tiềm năng sẵn có để đưa hợp tác kinh tế - thương mại hai bên lên một tầm cao mới.     

Lào Cai - Vân Nam được biết đến là tuyến biên giới Việt - Trung điển hình và có thể nhân rộng trên toàn tuyến biên giới Việt - Trung. Xin Tổng Lãnh sự chi tiết hóa hơn tính “điển hình” này?

Tỉnh Lào Cai có đường biên giới tiếp giáp với Trung Quốc dài hơn 180km, trong đó có 127 mốc quốc giới, có cặp Cửa khẩu quốc tế Lào Cai-Hà Khẩu (gồm 2 đường bộ và 1 đường sắt), 2 cặp cửa khẩu phụ và 3 cặp lối mở. Thời gian qua, quan hệ giao lưu, hợp tác giữa Lào Cai - Vân Nam đạt được nhiều thành quả thiết thực, trên nhiều lĩnh vực:

Về chính trị, hai bên thường xuyên duy trì trao đổi đoàn các cấp, các ngành, duy trì tốt mối quan hệ giữa các cặp huyện, thị xã, thành phố, giữa các đồn – trạm biên phòng và thôn bản kết nghĩa hữu nghị của hai tỉnh; khuyến khích các địa phương và các ngành đối đẳng chưa thiết lập quan hệ tăng cường giao lưu, trao đổi.

Về kinh tế - thương mại, hai bên tích cực thúc đẩy triển khai vận hành “luồng ưu tiên” thông quan cho hàng nông sản qua cặp cửa khẩu quốc tế đường bộ số II Kim Thành (Việt Nam) - Bắc Sơn (Trung Quốc), tích cực thúc đẩy nâng cao chất lượng, nâng cấp và mở rộng quy mô các hội chợ thương mại để giới thiệu, quảng bá các sản phẩm hàng hoá, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, thương nhân hai bên gặp gỡ, trao đổi và ký kết hợp đồng; tích cực triển khai hợp tác khu ngành nghề.

Kết nối giao thông giữa hai bên được thúc đẩy mạnh mẽ, trong đó trọng tâm là xây dựng tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng và xây dựng đoạn đường sắt kết nối giữa ga Lào Cai (Việt Nam) và ga Hà Khẩu Bắc (Trung Quốc). Ngày 31/3/2025, tôi đã dự Lễ khởi công xây dựng cầu đường bộ qua sông Hồng khu vực biên giới Bát Xát, Lào Cai, Việt Nam - Bá Sái, Vân Nam, Trung Quốc.

Về quản lý biên giới, hai bên đã phối hợp triển khai thực hiện tốt nội dung 3 văn kiện pháp lý về biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc, kịp thời trao đổi để giải quyết các sự kiện phát sinh; thúc đẩy việc mở cửa khẩu Mường Khương (Việt Nam) - Kiều Đầu (Trung Quốc) và Bản Vược (Việt Nam) - Bá Sái (Trung Quốc), xây dựng cửa khẩu thông minh qua biên giới Lào Cai (Việt Nam) - Hà Khẩu (Trung Quốc), qua đó góp phần xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển.

Về giao lưu văn hóa, giáo dục xã hội, hai bên tiếp tục tăng cường hợp tác mở trường, nghiên cứu khoa học, trao đổi giáo viên và sinh viên, phối hợp tổ chức tốt Chương trình Liên hoan văn nghệ chào Xuân qua biên giới và Liên hoan nhân dân biên giới Việt Nam - Trung Quốc, giải đua xe đạp quốc tế “Một đường đua hai quốc gia” tại thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai và huyện Hà Khẩu, tỉnh Vân Nam; phối hợp tổ chức chương trình “Festival Sông Hồng” với sự tham gia của các địa phương lưu vực sông Hồng hai bên./.