Biên giới lãnh thổ

1. Hoạt động của Lãnh đạo cấp cao

- Trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nước công nghiệp phát triển (G7) mở rộng (từ 19-21/5 tại Nhật Bản), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã dự 3 Phiên thảo luận của Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng về các chủ đề “Cùng hợp tác xử lý đa khủng hoảng”, “Nỗ lực chung vì một hành tinh bền vững,” “Hướng tới một thế giới hòa bình, ổn định và thịnh vượng”. Tại các phiên họp, Thủ tướng Chính phủ đã nhấn mạnh nhiều thông điệp quan trọng như tinh thần thượng tôn pháp luật, việc giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình cần được đề cao và thực hiện bằng những cam kết cụ thể; kêu gọi các bên liên quan trong mọi cuộc xung đột thông qua đối thoại và đàm phán để tìm ra các giải pháp lâu dài, tính tới lợi ích chính đáng của các bên; khẳng định Việt Nam không chọn bên mà chọn chính nghĩa, công bằng, công lý và lẽ phải. Liên quan đến vấn đề Biển Đông, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính kêu gọi các nước thực hiện nghiêm túc DOC và tiến tới đạt COC thực chất, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, nhất là UNCLOS 1982; đề nghị các bên kiềm chế, không có các hành động làm phức tạp tình hình, vi phạm chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của các nước liên quan đã được UNCLOS 1982 xác lập.[1]

Bên lề Hội nghị G7 mở rộng, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã có hàng chục cuộc tiếp xúc song phương trên tinh thần cởi mở, thẳng thắn, chân thành với tất cả các nhà lãnh đạo G7, các nước khách mời, các tổ chức quốc tế để trao đổi các biện pháp cụ thể, thực chất thúc đẩy quan hệ song phương và tăng cường phối hợp trong các vấn đề cùng quan tâm.

+ Tại hội đàm với Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio (21/5), hai nhà lãnh đạo nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo đảm an ninh, an toàn hàng hải, hàng không, giải quyết mọi tranh chấp, bất đồng bằng các biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS 1982; thực hiện đầy đủ DOC, sớm hoàn tất COC hiệu quả, thực chất.[2]

+ Tại cuộc gặp với Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi (20/5), hai bên khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải và hàng không, nêu cao luật pháp quốc tế, đồng thời kêu gọi các bên thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC và sớm hoàn tất COC thực chất và hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982; tạo điều kiện để giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông bằng các biện pháp hòa bình.[3]

+ Tại cuộc gặp với Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel (20/5), Thủ tướng Chính phủ đề nghị Hội đồng châu Âu ủng hộ EU sớm gỡ bỏ thẻ vàng IUU đối với ngành xuất khẩu thủy sản của Việt Nam, tiếp tục hỗ trợ Việt Nam chuyển đổi mô hình phát triển nghề cá hiện đại và bền vững. Chủ tịch Hội đồng châu Âu ghi nhận bước tiến mà hai bên đã đạt được trong xử lý vấn đề "thẻ vàng" đối với thủy sản Việt Nam.[4]

- Ngày 18/5, tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đỗ Hùng Việt và Thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại giao Singapore Albert Chua đã đồng chủ trì Kỳ họp lần thứ 15 Tham vấn Chính trị Việt Nam - Singapore. Thứ trưởng Albert Chua cho biết, Singapore luôn sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm với Việt Nam, cùng Việt Nam đẩy mạnh hợp tác trong những lĩnh vực hai bên có tiềm năng, thế mạnh như chuyển đổi số, công nghệ và năng lượng xanh (nhất là điện gió, điện mặt trời)…

Trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực, hai bên chia sẻ quyết tâm xây dựng Biển Đông thành vùng biển hòa bình, hợp tác và phát triển; cùng các nước ASEAN thực hiện nghiêm túc, đầy đủ DOC, phấn đấu sớm đạt COC hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982.[5]

2. Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nước công nghiệp phát triển (G7) tại Nhật Bản ra Tuyên bố chung

Ngày 20/5, Hội nghị Thượng đỉnh G7 ra Tuyên bố chung trong đó nhất trí bảo vệ các nguyên tắc quốc tế và các giá trị chung bằng cách duy trì và củng cố trật tự quốc tế tự do và cởi mở dựa trên luật pháp, tôn trọng Hiến chương Liên hợp quốc; tỏ quan ngại sâu sắc về tình hình Biển Đông và biển Hoa Đông; tuyên bố ủng hộ Phán quyết của Tòa trọng tài năm 2016 và nhấn mạnh vai trò quan trọng của UNCLOS trong việc thiết lập khuôn khổ pháp lý chi phối mọi hoạt động trên biển và đại dương; khẳng định các yêu sách biển của Trung Quốc ở Biển Đông không có cơ sở pháp lý dựa theo Phán quyết của tòa Trọng tài năm 2016; phản đối việc Trung Quốc triển khai “các hoạt động quân sự hóa” tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương; kêu gọi Trung Quốc giải quyết hòa bình vấn đề eo biển Đài Loan.[6]

3. Hội nghị Quan chức Cao cấp ASEAN-Trung Quốc lần thứ 20

Ngày 17/5, Hội nghị Quan chức Cao cấp ASEAN-Trung Quốc lần thứ 20 về thực hiện Tuyên bố ứng xử của các bên tại Biển Đông (SOM-DOC) đã diễn ra tại Hạ Long. Hội nghị SOM DOC ghi nhận tiến triển trong đàm phán COC và trao đổi phương hướng đàm phán COC do Nhóm Công tác về DOC (JWG DOC) thực hiện. Tại hội nghị, các nước khẳng định lại giá trị, tầm quan trọng của DOC đối với khu vực; đánh giá cao một số kết quả tích cực trong thực hiện DOC trên các lĩnh vực như hợp tác bảo vệ môi trường biển, nghiên cứu khoa học biển, đối xử nhân đạo và công bằng đối với ngư dân, tìm kiếm, cứu nạn trên biển...

Bên cạnh đó, các nước cũng bày tỏ quan ngại về một số diễn biến phức tạp trên Biển Đông, gây xói mòn lòng tin, gia tăng căng thẳng, ảnh hưởng tới quyền và lợi ích chính đáng của các quốc gia ven Biển Đông, theo đó nhấn mạnh ASEAN và Trung Quốc càng cần thực hiện DOC nghiêm túc, hiệu quả và đầy đủ tất cả các điều khoản của DOC. Các nước khẳng định lại tầm quan trọng của duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông; tôn trọng các nguyên tắc như thực hiện kiềm chế, không sử dụng hay đe dọa sử dụng vũ lực, giải quyết hòa bình các tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982; nhấn mạnh sự cần thiết của việc đạt được COC hiệu quả, thực chất, phù hợp luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982, góp phần xây dựng lòng tin, tin cậy, quản lý hiệu quả hơn các vụ việc ở Biển Đông.[7]

4. Hoạt động hợp tác của các nước trong khu vực

- Cuộc họp Nhóm công tác chung giữa Việt Nam và Philippines về biển và đại dương lần thứ 10 đã diễn ra từ ngày 15 - 16/5 tại thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Bên cạnh việc đánh giá các kết quả hợp tác trong các lĩnh vực an ninh biển, nghề cá, nghiên cứu khoa học biển, bảo vệ môi trường, khí tượng thủy văn, phối hợp tại các diễn đàn khu vực và quốc tế kể từ cuộc họp lần thứ 9 (tháng 11/2021) đến nay, hai bên nhất trí tăng cường và làm sâu sắc hơn hợp tác biển giữa Việt Nam và Philippines trong thời gian tới; tỏ quan ngại về các hành vi đơn phương vi phạm chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của các quốc gia ven biển được xác lập theo UNCLOS 1982; tái khẳng định tầm quan trọng của việc tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS, vai trò trung tâm và lập trường của ASEAN về Biển Đông trong việc duy trì hòa bình, ổn định và giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình.[8]

- Sáng 19/5, hai tàu Hải quân Ấn Độ gồm tàu khu trục hạm có tên lửa dẫn đường INS Delhi và tàu khu trục tàng hình đa năng INS Satpura đã cập cảng Tiên Sa, bắt đầu chuyến thăm thành phố Đà Nẵng. Trong quá trình di chuyển đến cảng Đà Nẵng, cả hai tàu trên đã lần đầu tiên tham gia Diễn tập hàng hải ASEAN Ấn Độ (AIME) cùng với tàu Hải quân của các nước ASEAN, trong đó có tàu VPN Trần Hưng Đạo của Việt Nam.

Chuẩn Đô đốc Gurcharan Singh, Tư lệnh Hạm đội Miền Đông thuộc Hải quân Ấn Độ cho biết hợp tác giữa Hải quân Ấn Độ và Hải quân Việt Nam là trọng tâm của quan hệ đối tác Quốc phòng hai nước. Các lĩnh vực hợp tác bao gồm đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, diễn tập song phương, sửa chữa, bảo trì và cung ứng dịch vụ hậu cần... Chuyến thăm Đà Nẵng lần này nằm trong khuôn khổ hợp tác giữa Hải quân hai nước. Ông Singh nhấn mạnh, Hải quân Ấn Độ tỏ mong muốn chào đón các tàu và Hải quân Việt Nam tham gia sự kiện tập trận đa quốc gia MILAN tại Ấn Độ vào năm 2024.[9]

5. Phát biểu của Phó Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam

Chiều 18/5, tại họp báo thường kỳ Bộ Ngoại giao, Phó Phát ngôn Bộ Ngoại giao Phạm Thu Hằng trả lời báo chí về một số thông tin liên quan đến Biển Đông thời gian gần đây.[10]

- Bình luận về thông tin Trung Quốc gần đây đã mở trái phép một nhà hàng ăn uống trên đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa, bà Hằng khẳng định, Việt Nam có đầy đủ cơ sở pháp lý và bằng chứng lịch sử để khẳng định chủ quyền của mình đối với quần đảo Hoàng Sa phù hợp với luật pháp quốc tế; nhấn mạnh Việt Nam kiên quyết phản đối các hành động xâm phạm chủ quyền và quyền liên quan của Việt Nam đối với quần đảo này.

- Đối với thông tin tàu nghiên cứu khoa học của Trung Quốc hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, bà Hằng khẳng định Việt Nam có chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với các vùng biển ở Biển Đông được xác định theo UNCLOS 1982, cho biết thêm, Bộ Ngoại giao và các cơ quan chức năng Việt Nam đã, đang triển khai các biện pháp phù hợp với luật pháp quốc tế, luật pháp Việt Nam để bảo đảm các quyền, lợi ích chính đáng của Việt Nam.

- Đối với việc Philippines đặt các phao định vị ở Biển Đông, bà Hằng nêu rõ, Việt Nam có đầy đủ cơ sở pháp lý và bằng chứng lịch sử để khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Trường Sa phù hợp với các quy định của luật pháp quốc tế; nhấn mạnh Việt Nam kiên quyết phản đối các hành động xâm phạm chủ quyền và quyền liên quan của Việt Nam đối với quần đảo Trường Sa; yêu cầu các bên liên quan tôn trọng chủ quyền của Việt Nam, tôn trọng luật pháp quốc tế và DOC, có đóng góp tích cực cho việc duy trì, ổn định trên Biển Đông, cũng như tạo môi trường thuận lợi cho đàm phán COC./.

[1] https://www.vietnamplus.vn/bo-truong-ngoai-giao-chuyen-cong-tac-cua-thu-tuong-thanh-cong-tot-dep/863786.vnp

[2] https://www.vietnamplus.vn/thu-tuong-thuc-day-lan-song-dau-tu-moi-cua-nhat-ban-vao-viet-nam/863782.vnp

[3] https://www.vietnamplus.vn/thu-tuong-pham-minh-chinh-hoi-kien-thu-tuong-an-do-narendra-modi/863626.vnp

[4] https://www.vietnamplus.vn/quan-he-viet-nameu-phat-trien-theo-huong-sau-rong-thuc-chat/863685.vnp

[5] https://www.vietnamplus.vn/viet-nam-la-doi-tac-quan-trong-cua-singapore-o-khu-vuc/863348.vnp

[6] https://www.philstar.com/headlines/2023/05/21/2267839/g7-declares-support-south-china-sea-arbitral-ruling#:~:text=%E2%80%9CThere%20is%20no%20legal%20basis,in%20Asia%20in%20seven%20years.

[7] https://www.vietnamplus.vn/can-dat-duoc-bo-quy-tac-coc-thuc-chat-phu-hop-luat-phap-quoc/863088.vnp

[8] https://www.vietnamplus.vn/viet-nam-philippines-hop-nhom-cong-tac-chung-ve-bien-va-dai-duong/863189.vnp

[9] https://www.vietnamplus.vn/hai-tau-khu-truc-cua-hai-quan-an-do-ghe-tham-thanh-pho-da-nang/863451.vnp

[10] https://www.vietnamplus.vn/kien-quyet-phan-doi-cac-hanh-dong-xam-pham-doi-voi-hoang-sa-truong-sa/863277.vnp